“Ook al heb je geen klachten, je moet je hart toch regelmatig laten screenen.” Aan het woord is cardioloog prof. dr. Pedro Brugada, bekend van het VIER-programma ‘Topdokters’. “Voor we in het verkeer mogen, moet onze auto vierjaarlijks naar de keuring. Waarom doen we dat niet om ons hart gezond te houden? Met een screening kan je problemen op latere leeftijd vermijden.”
“Het is te gek voor woorden dat net het hart zo weinig wordt getest. Er wordt zo veel gescreend voor andere ziekten, zoals borst- of darmkanker. Waarom het hart, het orgaan dat we nodig hebben om te leven, dan niet? In een ideaal scenario wordt ieders hart meerdere keren in zijn leven grondig gecontroleerd: bij de geboorte en op 6, 12, 18 en 24 jaar. Met tieners kan je daarnaast preventief een aantal gesprekken voeren over een gezonde levensstijl en het gevaar van roken of drugs. Per screening betaal je nog geen 70 euro, terwijl het ernstige hartproblemen op latere leeftijd kan vermijden. Bovendien kunnen we zo problemen al aanpakken voor ze zich voordoen.”
We ontmoeten Pedro Brugada (70) in het UZ Brussel in Jette. De Belgisch-Spaanse topdokter geniet een internationale reputatie als hartspecialist en is duidelijk een vurig pleitbezorger van hartscreenings. “In landen, zoals Griekenland of Duitsland, gaan kinderen op hun zesde naar de oog- en oorarts én de cardioloog. In Italië moeten alle sporters – amateurs én professionelen – zich verplicht laten screenen. Terecht, al wie intensief gaat sporten, zou vooraf naar de dokter moeten gaan. Hart- en vaatziekten zijn niet voor niets doodsoorzaak nummer 1, zowel bij mannen als vrouwen.”
Waarom hebben die screenings zo veel nut?
“Risico’s voor hart- en vaatziekten stapelen zich op vanaf je puberteit: hoge cholesterol, obesitas, hoge bloeddruk, roken, alcohol… Wanneer je dan niet ingrijpt op je levensstijl, wordt dat in de loop van je leven almaar erger. Sommige hart- en vaatziekten zoals een verdikking van de hartspier kan je op 18-jarige leeftijd al detecteren. Wees gerust: het is niet de bedoeling om mensen schrik aan te jagen over iets wat ze anders niet zouden weten. Maar het probleem kan in 99,9 procent van de gevallen wel opgelost worden. Zeker wanneer je boven de 40 of 50 jaar bent, is een vijfjaarlijks onderzoek wenselijk. Kijk naar mezelf: ik ben altijd gezond gebleven. Tot mijn vrouw mij op mijn 66ste vroeg om mij te laten onderzoeken. Ik had geen klachten, maar hart- en vaatziekten zitten in de familie. Bleek dat ik vernauwingen had aan de kransslagader en op andere plekken. Als we dat niet hadden ontdekt, zat ik hier niet meer.”
De mythe dat twee glazen rode wijn elke avond goed zijn voor je bloedvaten, wordt intussen wetenschappelijk tegengesproken.
Welke ‘alarmsignalen’ wijzen erop dat er iets mis is met ons hart?
“De vier voornaamste klachten zijn: pijn op de borst, kortademigheid, hartkloppingen en flauwvallen. Wanneer je een symptoom merkt, ga je best naar de huisarts. Via enkele vragen gaat die na of de problemen met het hart te maken hebben. Een drukkend gevoel op de borst kan wijzen op een vernauwing van de kransslagader. Klachten van kortademigheid kunnen te maken hebben met een hartklep die niet goed meer werkt. De symptomen zijn verschillend bij mannen en vrouwen. Wanneer een man een hartinfarct krijgt, heeft hij borstpijn die uitstraalt tot in zijn keel en armen. Een vrouw heeft dan weer tand- of rugpijn. Bij vrouwen worden hartproblemen ook vaak onderschat en snel bestempeld als stress, terwijl 1 op de 100 vrouwen hartritmestoornissen heeft.”
Wie loopt een hoger risico op cardiovasculaire problemen?
“De grootste risicofactor is erfelijkheid. Opnieuw de vergelijking met de auto: als je van een ‘slechte’ fabriek komt, ontwikkel je sneller hartproblemen. Ook je levensstijl, je leeftijd, roken, te hoge cholesterol en te hoge bloeddruk spelen een rol, net als diabetes, stress en reuma. Een arts kan makkelijk het risico op sterfte door hartziekten berekenen met de SCORE-tabel. Die combineert een aantal parameters. Ben je bijvoorbeeld een man ouder dan 68 jaar, rook je, heb je cholesterol van meer dan 275 mg/dl en een bovenbloeddruk van meer dan 170, dan heb je maar liefst 48 procent kans om binnen de tien jaar te sterven. Bij een niet-roker is dat risico bijna de helft. Bij een vrouw is die kans zo’n kwart kleiner, omdat ze meer oestrogeen en een lagere bloeddruk heeft. Hoe hoger de leeftijd, hoe groter het risico.”
Wat kunnen we preventief doen om hart- en vaatziekten te vermijden?
“De belangrijkste barometer is je gewicht. Verdik je? Dan ben je op het vlak van voeding verkeerd bezig. Er bestaan natuurlijk mensen die niet dikker worden, hoewel ze ongezond eten. Dat is ook niet goed, want ook zij lopen risico op een te hoge cholesterol, diabetes of te hoge bloeddruk. Ik pleit voor een gevarieerd dieet dat uit voldoende eiwitten, koolhydraten en vetten bestaat. Ook bewegen is positief. Zeker voor oudere mensen is beweging belangrijk, want op latere leeftijd verlies je spiermassa. De mythe dat twee glazen rode wijn elke avond goed zijn voor je bloedvaten, wordt intussen wetenschappelijk tegengesproken. Dat betekent niet dat je nooit alcohol mag drinken, maar doe het met mate.”