Patiënten voelen een opstoot van hartfalen vaak niet aankomen. “Dankzij het CardioMEMS™ HF System, een draadloze geïmplanteerde sensor, volgt de cardioloog hen op afstand en kan hij preventief ingrijpen om een ziekenhuisopname te voorkomen”, zegt dr. Walter Droogné, cardioloog in het UZ Leuven.
Bij hartfalen werkt de pompfunctie van het hart niet meer goed. Omdat het hart onvoldoende bloed door het lichaam pompt, krijgen andere organen minder zuurstof en voedingsstoff en. De ziekte wordt vaak veroorzaakt door hoge bloeddruk, een ongezonde levensstijl, roken, slijtage van de hartklep of virale infecties. “Heel wat mensen beseff en te laat dat ze hartfalen hebben. Een hart is een orgaan met een grote reservecapaciteit: voor er opvallende klachten optreden, kan de schade al ernstig zijn. In de beginfase zijn patiënten kortademig en sneller moe, in latere fasen leidt de ziekte tot klachten bij kleine inspanningen en in het gevorderde stadium hebben patiënten zelfs in rust klachten. Hartfalen heeft een enorme impact op de levenskwaliteit en kan zelfs levensbedreigend zijn”, zegt dr. Droogné. “Als je symptomen ervaart, is het nuttig om met je huisarts je klachten te bespreken, zodat die je kan doorverwijzen naar de cardioloog. Toch is hartfalen geen veroordeling. We beschikken meer en meer over goede en doeltreff ende behandelingen.”
Het CardioMEMS™ HF System kan helpen om het risico op een heropname voor acuut hartfalen te verminderen.
Dr. Walter Droogné, Cardioloog UZ Leuven.
Impact op de gezondheidszor
Hartfalen is een chronische en progressieve ziekte. Vooral in het gevorderd stadium is er een risico op acute opstoten met nood aan een opname in het ziekenhuis. Na een opname voor acuut hartfalen is er een groot risico op een heropname voor hartfalen. Opnames voor acuut hartfalen wijzen op een slechte prognose, zijn oorzaak van veel ellende voor de patiënt en veroorzaken veel kosten aan onze gezondheidszorg. “Het CardioMEMS™ HF System kan helpen om het risico op een heropname voor acuut hartfalen te verminderen. De patiënt krijgt in de longslagader een draadloze druksensor ingeplant. Deze is verbonden met een extern meetsysteem – wat lijkt op een kussen – dat parameters zoals de vullingsdruk in het hart meet.”
Detectie in vroeg stadium
Het CardioMEMS™ HF systeem zorgt ervoor dat de ziekte minder snel uitloopt in een gevaarlijke situatie. “Omdat de gegevens dagelijks worden doorgestuurd naar de cardioloog, kan die in een vroeg stadium een opstoot detecteren. De cardioloog gaat na wat de uitlokkende factor kan zijn en stuurt de behandeling bij. Meestal doet hij dat telefonisch, zodat de patiënt in het comfort van zijn woning kan blijven. Door de dagelijkse metingen ziet de arts meteen of hij de therapie juist heeft aangepast. Bij een opstoot moet de patiënt naar de spoeddienst, wat een ingrijpende gebeurtenis is. Hoe vaker we dat bezoek kunnen vermijden, hoe beter”, besluit dr. Droogné. In België wordt het CardioMEMS™ HF System nog niet terugbetaald.
Hartpatiënt Achilles Fierens draagt het CardioMEMS™ HF System
“Mijn levenskwaliteit ligt nu veel hoger”
Achilles Fierens (77) lijdt aan hartfalen, maar dankzij het CardioMEMS™ HF System leeft hij vrij zorgeloos en is zijn levenskwaliteit aanzienlijk verhoogd. “Mijn cardioloog volgt mijn toestand dagelijks op en kan – indien nodig – de behandeling aanpassen.”
Het hartfalen van Achilles kwam na een lange reeks van hartproblemen. “In 2005 stelde mijn arts een onregelmatige hartslag vast. Daarna evolueerde dat naar voorkamerfi brillatie en lekkende hartkleppen.” Een operatie kon die problemen oplossen, maar in 2020 bleek uit een bloedanalyse dat er sprake was van hartfalen. “Ik had een verminderde ejectiefractie, een percentage dat uitdrukt hoeveel bloed er uit het hart wordt geperst. Wanneer die lager dan 40 procent is, wordt de link met hartfalen gelegd.”
De ernst van zijn ziekte situeert zich volgens de NYHA-classifi catie tussen klasse II en III, waardoor hij geen harttransplantatie nodig heeft. Wel moet zijn ziekte opgevolgd worden. “Daarom werd in 2021 het CardioMEMS™ HF System via de longslagader geïmplanteerd: die bestaat uit een draadloze druksensor en een meetsysteem dat lijkt op een kussen. Dagelijks ga ik enkele minuten op dat ‘kussen’ liggen, waardoor de vullingsdruk van mijn hart wordt gemeten.”
De gegevens worden doorgestuurd naar de cardiologen van het UZ Leuven. Die opvolging geeft Achilles gemoedsrust en zekerheid. “Als zij een verandering opmerken, passen ze mijn behandeling aan. Zo ben ik gerustgesteld dat het hartfalen niet erger wordt en ben ik in staat om mijn ziekte onder controle te houden. Ik kan mijn leven zelf in handen nemen en mijn levenskwaliteit ligt hoger omdat ik minder vaak naar het ziekenhuis hoef voor een controleafspraak. Bijkomend voordeel: de dagelijkse routine om mijn parameters te meten, herinnert mij eraan dat ik mijn behandeling trouw moet volgen, op mijn dieet moet letten en voldoende moet bewegen.”
“Met een steunhart kan je jarenlang perfect leven”
Wanneer hartfalen tijdig wordt herkend, volstaan medicatie en een aangepaste levensstijl. “Maar zelfs bij ernstig of acuut hartfalen zijn er oplossingen, zoals een elektrisch aangedreven steunhart”, zegt prof. dr. Bart Meyns, hartchirurg in het UZ Leuven.
De behandeling van hartfalen hangt nauw samen met de ernst van de ziekte. “Wanneer hartfalen tijdig wordt herkend, kunnen medicatie en een aangepaste levensstijl zoals een dieet en beweging volstaan. Toch kan dat op een later moment veranderen. De patiënt komt in een ander stadium van de ziekte terecht, waardoor medicatie alleen niet meer volstaat. Zijn levenskwaliteit vermindert aanzienlijk en zijn leven is zelfs in gevaar. Maar ook wanneer er sprake is van ernstig hartfalen in een vergevorderd stadium, zijn er oplossingen.”
Een elektrisch aangedreven steunhart (LVAD) ondersteunt het het hart door de taak van het linkerventrikel over te nemen.
Prof. dr. Bart Meyns, hartchirurg UZ Leuven.
Donorhart
De beste behandeling van de ziekte in een vergevorderd stadium is een transplantatie met een donorhart. “Maar er zijn slechts een beperkt aantal donorharten beschikbaar en patiënten moeten vaak lang wachten voor er een beschikbaar is. Bovendien is niet iedereen geschikt om een donorhart te krijgen”, legt prof. dr. Meyns uit. “In die gevallen kan een elektrisch aangedreven steunhart, een Left Ventricular Assist Device of LVAD zoals de HeartMate, een oplossing bieden. Daarbij ondersteunt het toestel het hart door de taak van het linkerventrikel over te nemen. Een LVAD wordt gebruikt als een soort ‘brug’, een tijdelijke oplossing in afwachting tot een patiënt een harttransplantatie ondergaat. Tegelijk zijn er patiënten die perfect jarenlang met een LVAD kunnen leven. Ook kan het een oplossing zijn voor patiënten die geen transplantatie kunnen ondergaan.”
Actief en sociaal leven
Een LVAD is een ingrijpende verandering in iemands leven. “Daarom begeleidt het ziekenhuis de patiënt om ermee te leren omgaan. Het eerste halˆ aar na het ontslag uit het ziekenhuis wordt de steunhartpatiënt nog intensief opgevolgd. Hij houdt thuis zelf parameters zoals temperatuur, bloeddruk en pompparameters bij. Omdat de patiënt vaak al jaren een inactief leven had, wordt aangeraden om meer te bewegen en de levensstijl aan te passen. Maar de uitkomst is positief: dankzij een LVAD heeft de patiënt vaak weer een actiever en socialer leven, verhoogt zijn levenskwaliteit en kan hij weer genieten van de mooie dingen in het leven”, aldus prof. dr. Meyns Intussen is de terugbetaling voor een steunhart uitgebreid. Niet alleen patiënten die wachten op een harttransplantatie krijgen het terugbetaald, ook bij patiënten waar het steunhart geplaatst wordt als alternatief voor transplantatie, voorziet het RIZIV een terugbetaling.
Hartpatiënt Eddy Meeus kreeg een LVAD steunhart
“Ik heb mijn leven aan dit toestel te danken” Toen een harttransplantatie door een omgekeerde positie van zijn organen geen optie bleek, kwam het Left Ventricular Assist Device (LVAD) bij Eddy Meeus (60) als oplossing naar voren. Het steunhart veranderde zijn leven.
Eddy had last van kortademigheid, maar dacht eerst aan een verkoudheid. Toch raadde zijn vrouw hem aan om naar een longspecialist te gaan. “Na testen moest ik een bezoek brengen aan de cardioloog: ik had blijkbaar geen problemen met mijn longen, maar met mijn hart. Ik kampte met chronisch hartfalen: de pompfunctie van mijn hart werkte minder goed.” De enige oplossing die zijn leven kon redden, was een harttransplantatie. “Maar door een aangeboren situs inversus kwam ik daarvoor niet in aanmerking: mijn organen liggen in spiegelbeeld in mijn lichaam. De lever ligt bijvoorbeeld links in plaats van rechts”, zegt hij. Als oplossing kwam het Left Ventricular Assist Device (LVAD) naar voor, een toestel dat de pompfunctie van Eddy’s hart ondersteunt. “Bij de meeste patiënten is het een tijdelijke oplossing tot ze een donorhart krijgen, maar ik zal dit toestel voor altijd moeten dragen. Het weegt nog geen twee kilogram, de batterij wordt ’s nachts opgeladen en ik moet dagelijks parameters opvolgen. In het begin was de ondersteuning van het ziekenhuis belangrijk, maar intussen heb ik vertrouwen in het toestel en mezelf.”
Eddy’s leven is enorm veranderd sinds hij de LVAD kreeg. “Voor mijn operatie was mijn levenskwaliteit enorm achteruitgegaan. Dankzij het steunhart kan ik weer de activiteiten doen die ik vroeger deed, zoals sporten en op vakantie gaan. Ik kan mijn job ook fulltime uitoefenen en mijn sociale leven is hersteld. Ik heb met de LVAD leren leven, het toestel leren aanvaarden. Het is niet langer de vijand, maar een vriend. En ik besef meer dan ooit dat ik mijn leven aan dit apparaat te danken heb.”