Hart- en vaatziekten zijn nog steeds de belangrijkste oorzaak van verloren kwaliteitsvolle levensjaren en vroegtijdig overlijden. Dat geldt niet enkel in België, maar wereldwijd. In het kader van de 43ste editie van de ‘Week van het Hart’ zet de Belgische Cardiologische Liga dan ook volop in op drie pijlers: informeren, voorkomen en begeleiden.
Schade aan het hart, de hersenen en andere organen door aantasting van de slagaders vormen de belangrijkste oorzaken van hart- en vaatziekten. De risicofactoren voor slagaderverkalking zijn echter goed gekend. De beste manier om gezond oud te worden, is door deze risicofactoren te vermijden waar mogelijk door een gezonde levensstijl en zich te laten testen en behandelen.
Voorkamerfibrillatie
Een tweede belangrijke problematiek is die van voorkamerfibrillatie (VKF), de meest voorkomende ritmestoornis bij ongeveer 1 op de 25 volwassenen en 1 op de 10 ouderen. VKF hoeft op zich niet gevaarlijk te zijn, maar verhoogt wel het risico op een beroerte. Daarom is het belangrijk om dit op te sporen en zo nodig te behandelen om overlijden of soms blijvende invaliditeit door een beroerte te voorkomen. Vanaf de leeftijd van vijftig jaar is een regelmatig electrocardiogram bij de huisarts of cardioloog een snelle en goede test. Inmiddels kan je VKF bovendien ook opsporen met behulp van een smartphoneapplicatie of via een smartwatch.
Bij mensen ouder dan vijftig jaar is het aangeraden om regelmatig een electrocardiogram bij de huisarts of cardioloog uit te laten voeren.
Afwijking hartkleppen
Een andere groep van hartziekten bestaat uit aandoeningen die een gevolg zijn van een vernauwing of het lekken van de hartkleppen. Net zoals bij veel andere hartziekten neemt het risico hierop toe met de leeftijd, maar een klepafwijking kan ook aangeboren zijn of op jonge leeftijd voorkomen. Bij sommige patiënten moet de klep hersteld of vervangen worden. Naast deze veel voorkomende hartaandoeningen bestaan er meer zeldzame vormen van hartziekten, zoals zeldzame hartritmestoornissen of hartspierziekten. Iedereen kent jammer genoeg de trieste verhalen van jonge gezonde personen die plots een hartstilstand krijgen.
Het belang van preventie
Maar er is ook goed nieuws, want een groot deel van hart- en vaatziekten zijn te voorkomen. Preventie is en blijft de goedkoopste therapie. Enkele eenvoudige maatregelen zijn: niet roken, minimum 150 minuten matig tot intensief sporten per week, gezond eten, een gezond gewicht nastreven, stress onder controle houden en uiteraard je bloeddruk, cholesterol en bloedsuiker regelmatig laten controleren en indien nodig behandelen met medicatie. 90% van het risico op een hartinfarct is toe te schrijven aan simpele te vermijden of te behandelen risicofactoren. Het is daarnaast net zo belangrijk om de symptomen van hart- en vaatziekten te (her)kennen bij jezelf en bij anderen. In dat geval is het cruciaal om juist te handelen door tijdig een arts te contacteren of in geval van hoogdringendheid een correcte reanimatie uit te voeren en het noodnummer 112 te bellen.
De belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn:
■ Familiale belasting
■ Roken
■ Hoge bloeddruk
■ Hoge bloedcholesterol
■ Diabetes
■ Gebrek aan beweging
■ Overgewicht
■ Ongezonde voeding