Tekst: Klaar De Groote
Heb je onbeschermd seksueel contact gehad en wil je niet zwanger worden? Dan bestaan er verschillende manieren om dat te vermijden. De naam ‘morning-afterpil’ ken je waarschijnlijk wel, maar wat zijn de verschillende opties en welke voor- en nadelen hebben ze?
Sarah Hulsmans
Beleidsmedewerker reproductieve gezondheid, Sensoa
Eén op de vier zwangerschappen in België is ongepland doordat er geen anticonceptie is gebruikt of nadat er iets is misgelopen met het anticonceptiemiddel. Zo kan een condoom scheuren of kan je de pil vergeten. Heb je – al dan niet vrijwillig – onbeschermd seksueel contact gehad en wil je een zwangerschap vermijden? Dan heb je de keuze uit verschillende soorten noodanticonceptie. Die neem je altijd zo snel mogelijk na het onbeschermde seksueel contact, liefst binnen de 24 uur.
Noodpil: zonder voorschrift bij de apotheek
De klassieke noodpil bevat het hormoon levonorgestrel (LNG) en is te koop onder verschillende merknamen. Je haalt hem zonder voorschrift in de apotheek. Op vertoon van je identiteitskaart krijg je een tegemoetkoming van 9 euro, waardoor deze noodpil (zo goed als) gratis is. Erg gemakkelijk dus. De klassieke noodpil werkt tot drie dagen na het onbeschermde seksueel contact, maar hoe sneller je hem inneemt, hoe beter hij werkt. Een andere optie is de noodpil op basis van Ulipristal Acetaat (UPA), bekend onder de merknaam ‘ellaOne’. Ook daarvoor is geen voorschrift nodig en krijg je een tegemoetkoming van 9 euro. Groot voordeel is de langere werkingsduur van deze noodpil: tot vijf dagen na het seksueel contact. Bovendien geeft hij een lager zwangerschapsrisico: 0,9% tegenover 2,3% bij een klassieke noodpil. Het is de enige noodpil die ook werkzaam is tijdens de twee meest vruchtbare dagen van je cyclus – de twee dagen voor je eisprong.
Werking van de noodpil
Over de werking van een ‘morning-afterpil’ bestaan er nog veel misverstanden. “De noodpil voorkomt een zwangerschap door de eisprong uit te stellen”, verduidelijkt Sarah Hulsmans, experte anticonceptie bij Sensoa. “Wanneer er al een eisprong is geweest en de eicel al bevrucht is, kan de noodpil niets meer doen.”
De noodpil voorkomt een zwangerschap door de eisprong uit te stellen. Wanneer er al een eisprong is geweest en de eicel al bevrucht is, kan ze niets meer doen.
Koperspiraal als noodanticonceptie
De meest efficiënte optie is daarom een koperspiraal, omdat dat niet alleen de zaadcellen vertraagt, maar ook de innesteling van een bevruchte eicel tegenhoudt. Hulsmans: “Een koperspiraal werkt heel goed, maar het nadeel is dat je eerst een voorschrift moet halen bij de dokter, een spiraal moet halen bij de apotheek en deze dan door een arts moet laten plaatsen – en dat allemaal binnen de vijf dagen. Bovendien is het maar de vraag of je een spiraal wil houden voor de komende jaren. Volgens recent onderzoek zou trouwens ook het hormonaal spiraal kunnen werken als noodanticonceptie, al gelden daar dezelfde praktische belemmeringen.” Sensoa raadt daarom vooral orale noodanticonceptie aan. “De apotheker zal jou een paar standaardvragen stellen, maar dat is alleen om ervoor te zorgen dat je het meest geschikte middel neemt voor jouw situatie”, zegt Hulsmans.
GETUIGENIS
Tekst: Joris Hendrickx
Emma koos voor abortus na een ongewenste zwangerschap
Emma* werd vier jaar geleden ongepland zwanger toen ze even geen hormonale anticonceptie meer nam. Na een verwarrende en bijzonder lastige periode koos ze ervoor om abortus te plegen.
“Toen ik 30 jaar was, ontdekte ik plots dat ik zwanger was. Enkele maanden ervoor was ik gestopt met het nemen van de pil, maar ik hield wel mijn cyclus bij via een app. Ik deed dat omdat ik na bijna vijftien jaar de pil nemen eens wilde ervaren hoe ik me er zonder zou voelen. Ik heb nooit noodanticonceptie overwogen omdat ik te veel vertrouwen had in de tracking app. Op een ochtend werd ik echter wakker met het gevoel dat ik een zwangerschapstest moest doen, en die bleek positief te zijn. Ik had dat absoluut niet verwacht of gehoopt, want ik zat toen in een relatie die ik wilde stopzetten.”
Ik heb nooit noodanticonceptie overwogen omdat ik te veel vertrouwen had in de tracking app.
Zware emotionele impact
“Het is moeilijk om te beschrijven wat er door me heen ging: ik was in shock, overweldigd, kampte met een schuldgevoel en schaamde me. Ik vond dat ik beter had moeten weten en voorzichtiger had moeten zijn. Ik maakte me ook zorgen over hoe ik het aan mijn ouders moest vertellen”, vertelt Emma. “Toen ik een goede vriendin belde, raadde die me aan om een extra test te laten doen door een arts. Dat deed ik en ik vertelde de arts ook dat het een ongewenste zwangerschap was. Maar die toonde heel weinig begrip. Abortus leek voor hem geen optie. Het werd dus een heel moeilijk bezoek dat een zware indruk naliet. Ook de reacties van de vader waren heel wisselend. Eerst was hij blij, dan wilde hij het weer niet. Hij had ook nog een vriendin waarmee hij niet wilde breken. Dat vergrootte natuurlijk alleen maar de verwarring bij mij. Tegelijk moest het leven verder gaan: werken, sociale activiteiten,… Lange tijd was het niet duidelijk wat ik wilde. Het was emotioneel een ontzettend lastige periode omdat ik wel besefte dat de tijd intussen verder tikte.”
Goede ondersteuning maakt het verschil
“Ik zocht hulp bij Fara, een vzw die vrouwen en koppels in zulke situaties begeleidt. Bij hen vond ik al snel de juiste ondersteuning in het maken van een beslissing. Zo gaven ze me de tip om pro- en contralijstjes te maken en op papier te zetten hoe mijn leven er zou uitzien met en zonder kind. Maar natuurlijk was ik het wel zélf die de keuze moest maken op basis van wat ik vond dat het beste zou zijn voor mezelf en het kind”, legt Emma uit. “Uiteindelijk ben ik hier sterker en wijzer uitgekomen. Ik heb me zelfs toegelegd op family planning, waarbij ik projecten doe in Centraal-Afrika om vrouwen in zo’n situatie te helpen. In zeker zin heb ik het dus kunnen ombuigen naar iets moois waarbij ik vanuit mijn eigen ervaring anderen kan helpen.”
| *Emma is een fictieve naam.
Heb je vragen over een ongewenste/ ongeplande zwangerschap? Fara vzw informeert, luistert en begeleidt zwangerschapskeuzes. Meer informatie op fara.be