We leven in uitdagende tijden, waardoor veel mensen het op mentaal vlak moeilijk hebben. Dat wil echter niet meteen zeggen dat al die mensen aan een depressie lijden. Toch is het aangeraden om tijdig professionele hulp te zoeken wanneer je je slecht voelt. Interview met prof. dr. Koen Demyttenaere, psychiater-psychotherapeut en wetenschappelijk coördinator binnen UPC KU Leuven.
Tekst: Joris Hendrickx
Wanneer spreken we van een depressie?
“Het is altijd moeilijk om strikt afgelijnde etiketten te plakken op menselijke gevoelens, gedachten en gedragingen. Vaak wordt dan toch voortgegaan op het inschatten van symptomen. Internationaal zijn er twee classificatiesystemen die een depressie op ongeveer dezelfde manier omschrijven: de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) en de International Classification of Diseases (ICD-10). Beide spreken van een depressie wanneer je minstens twee weken lang vijf van de volgende negen symptomen hebt. Daarbovenop moeten deze symptomen een klinisch significante impact hebben op je functioneren.”
“Het eerste symptoom is een depressieve grondstemming, waarbij je je continu slecht, somber en depressief voelt. Het tweede symptoom is een verlies aan interesse en plezier. Een van deze twee symptomen moet alleszins aanwezig zijn. Daarnaast moeten er nog meerdere andere symptomen zijn: een verstoorde slaap, een verminderde eetlust, vermoeidheid of een gebrek aan energie, psychomotore (zowel in denken als in motoriek) vertraging of net omgekeerd agitatie, concentratiemoeilijkheden, zich mislukt voelen of zelfontwaarding, en ten slotte zwarte of suïcidale gedachten.”
“Al deze verschillende symptomen maken meteen ook duidelijk dat er veel verschillende soorten van depressies bestaan. Bovendien kunnen bepaalde symptomen ook voorkomen als gevolg van een niet-psychisch probleem. Bijvoorbeeld een kankerpatiënt kan ook last hebben van een verminderde eetlust, vermoeidheid en een verstoorde slaap. Dat wil echter nog niet zeggen dat hij ook depressief is. Het is daarom aan specialisten om in te schatten of het echt om een depressie gaat of om symptomen veroorzaakt door een lichamelijke ziekte of door geneesmiddelen tegen die ziekte.”
Een depressie heeft een progressief karakter. Als je eenmaal een depressie hebt gehad, is het risico groter dat je er in de toekomst opnieuw een zal hebben.
Verwacht u dat de coronacrisis het aantal depressies zal doen stijgen?
“We mogen niet onderschatten hoe veerkrachtig mensen kunnen zijn. In bijvoorbeeld Duitsland, Japan en Colorado (VS) zijn de zelfmoordcijfers net 20% gezakt het afgelopen halfjaar. Ook in België zien we minder suïcide-aanmeldingen op spoedgevallen. Uiteraard hebben heel wat mensen zwaar geleden door de eenzaamheid of het plotse verlies van een dierbare zonder afscheid te kunnen nemen. Maar er is een ruime marge tussen zulk lijden en een echt psychiatrisch ziektebeeld. Er zijn evenveel mensen die zich herpakken als dat er onderdoor gaan. Hetzelfde geldt voor relatie- en familieproblemen: de lockdown heeft de relaties bij sommigen verbeterd en bij anderen verslecht.
“Het is wél zo dat de hulplijnen nu meer telefoons krijgen van mensen die zich gestresseerd, angstig of futloos voelen. Dat betekent echter niet dat al die mensen depressief zijn. Zij zoeken gewoon hulp, en dat is positief. Ik zou iedereen die beantwoordt aan meerdere van de voorgenoemde symptomen en moeite heeft om te functioneren zeker aanraden om hulp te zoeken. Het taboe rond veelvoorkomende psychiatrische problemen en de beeldvorming daarvan in de media is de afgelopen jaren gelukkig verbeterd. Hierdoor generen mensen zich vandaag ook minder om hulp te zoeken of om ervoor uit te komen dat ze in therapie zijn.”
Waarom is het zo belangrijk om hulp te zoeken?
“Het is belangrijk om een depressie te behandelen omdat het jammer genoeg een progressief karakter heeft. Als je eenmaal een depressie hebt gehad, dan is het risico groter dat je er in de toekomst opnieuw een zal hebben. Het is aangetoond dat de hippocampus kleiner wordt bij herhaalde depressies en dat je steeds gemakkelijker hervalt. Een goede behandeling is dus aangewezen. Deze kan er immers voor zorgen dat de depressie sneller terug voorbij is en dat er minder blijvende schade is. Meestal gebeurt dat met een combinatie van psychotherapie en antidepressiva, waarbij de voorkeur van de patiënt voor de ene of andere behandeling in rekening moet genomen worden.”
Dit interview werd gehouden
op verzoek van Upjohn Bv.
De uitspraken opgetekend door
de journalist verbinden
enkel de geïnterviewde.