Hoe onze zorg er in de toekomst zal uitzien, draait rond een aantal cruciale vragen: hoe evolueert de wetenschap? Kunnen we de zorg blijven betalen? Hebben we voldoende competente mensen? En hoe solidair zijn we in die zorg?
“Vooral de vraag over de mensen baart zorgen”, vertelt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder bij Zorgnet-Icuro. “De coronacrisis toonde het in alle hevigheid: er bestaat geen zorg zonder geschoolde medewerkers, en dat ondanks alle technologische mogelijkheden, geavanceerde apparatuur en geneesmiddelen. De huidige permanente zoektocht naar personeel doet iedereen in de sector naar adem happen. Een blik op de demografische vooruitzichten leert echter dat er geen beterschap in zicht is: veel zorgmedewerkers gaan met pensioen, er stromen minder jongeren in en er is een enorme vraag naar arbeidskrachten in alle economische sectoren. Bovendien zal de vraag naar zorg vooral na 2030 – de babyboomers worden dan 80-plussers – alleen maar toenemen. Een veel grotere groep ouderen betekent ook een veel grotere groep mensen met een chronische aandoening.”
Minder aanbod in de zorg verhoogt onvermijdelijk het risico op een tweesporen-gezondheidszorg.
Naar een noodgedwongen shift
“We zullen met andere woorden moeten leren leven met schaarste aan mensen”, klinkt het. “We gaan noodgedwongen naar een shift. Vroeger volgde het aanbod de zorgvraag. Nu zullen we het aanbod moeten sturen in functie van wat we op een kwaliteitsvolle en menselijke manier kunnen realiseren, met de beschikbare medewerkers. Een krimp in het aanbod is nooit gemakkelijk, en vraagt een grondig debat over hoe we ethisch verantwoorde keuzes maken. Vanzelfsprekend moeten we ook maximaal inzetten op preventie, digitalisering en technologie, maar ook hier is nood aan doordachte keuzes. Meer dan één op de drie mensen heeft een laag niveau van gezondheidsvaardigheden. Zij zijn minder therapietrouw, hebben een ongezondere levensstijl en maken meer gebruik van gezondheidszorg. De digitale kloof is ook een gezondheidskloof. Laat ons die groepen niet vergeten, en onze aandacht ook en vooral naar hen richten.”
Tweesporen-gezondheidszorg
“Minder aanbod in de zorg verhoogt onvermijdelijk het risico op een tweesporen-gezondheidszorg. Aan de ene kant zij die (hoog)geschoold zijn, de weg kennen en voldoende middelen hebben. Zij zullen aan hun trekken komen, zorg vinden en die voor zichzelf of hun naasten kunnen organiseren. Aan de andere kant is er een groep mensen die niet over voldoende middelen beschikt en de weg niet kent. Als we de huidige evoluties op hun beloop laten, zal de solidariteit – de basis van onze huidige gezondheidszorg – wegsmelten als sneeuw voor de zon. Dat voorkomen is dé uitdaging voor de zorg in de toekomst”, besluit Cloet.