Wandelen dichtbij in het groen was voor velen een herontdekking of na een tijdje een (vervelende) routinebezigheid, want er was toch niets anders te doen. Dat het goed voelde, groen om ons heen, was wel duidelijk. Maar is een natuurlijke omgeving meer dan een prettig decor? Heeft het iets fundamenteels te betekenen voor onze gezondheid? Zou het even essentieel kunnen zijn als het slikken van medicijnen bij hoge bloeddruk?
Het Kaunas-experiment
Lange tijd geloofde ik enkel in de ‘decor-hypothese’: groen om je heen is leuk, maar eigenlijk meer een luxe en niet essentieel. Gelukkig waren een aantal wetenschappers alerter en wilden ze wel eens met stevige feiten voor de dag komen.
Ze namen de stad Kaunas in Litouwen als proefterrein. De stad ligt aan de samenvloeiing van twee rivieren, is 15 700 hectare groot, waarvan de helft groene ruimte (twee derde bomen). Het groen ligt verspreid over de hele stedelijke oppervlakte, zowel in arme als rijkere wijken. De wetenschappers selecteerden uit de bevolking van 350 000 inwoners een representatieve steekproef van 2195 mannen en 2917 vrouwen. Van elke deelnemer werd de nabijheid, in vogelvlucht, van stadsgroen (minstens 1 hectare) bepaald. Dan volgden ze alle deelnemers gedurende 5 jaar op en keken ze naar het aantal personen die een hartinfarct of een beroerte ontwikkelden.
Stadsplanners hebben een grote verantwoordelijkheid voor de gezondheid van de inwoners.
Mannen die woonden met een groene ruimte binnen een straal van 350 meter, hadden 50% minder kansop een hartinfarct of beroerte, vergeleken met mannen die woonden op een plek waar een stedelijke groene ruimte meer dan 630 meter van de woning verwijderd is.
Opvallend: bij vrouwen werd dit verband niet gevonden. Maar vrouwen in Kaunas die woonden met een groene ruimte binnen een straal van 350 meter van de woning én regelmatig dat park bezochten, hadden 180% minder kansop een hartinfarct of beroerte, vergeleken met vrouwen die woonden op meer dan 630 meter van een openbare groene ruimte en het park niet bezochten. Bij mannen werd dit verband niet vastgesteld.
Verantwoordelijkheid van stadsplanners
Het preventieve effect van wonen in een groene omgeving, zelfs zonder het stadspark te bezoeken of er te sporten, is meer dan wat decor voor de gezondheid. Het effect is vergelijkbaar met het slikken van een cholesterolremmer. Dat is niet min.
In de evidence based medicine-tijden van de geneeskunde moeten we uit deze bevindingen ook de juiste besluiten trekken: stadsplanners hebben een grote verantwoordelijkheid voor de gezondheid van de inwoners. Het stadsgroen zo verdelen dat het ten goede komt aan zoveel mogelijk mensen is een cruciaal uitgangspunt. In zo’n groengezonde stad hebben artsen ook de mogelijkheid om natuur op voorschrift te maken, om hun patiënten ertoe aan te zetten het nabije stadsgroen op te zoeken en er te bewegen.
De wagen kan thuisblijven, en dat scheelt dan weer een slok op een borrel gezonde lucht.
Dr. Dirk Avonts is hoofdredacteur van Huisarts Nu, het wetenschappelijk tijdschrift van huisartsenvereniging Domus Medica.