Bij een hematologische maligniteit zijn sommige cellen resistent na chemotherapie. Gelukkig bestaan er technieken om deze op te sporen. We krijgen uitleg van Carlos Graux, hematoloog van het CHU UCL Namur-Godinne en professor in de Immunologie aan de Universiteit van Namen.
Tekst: Philippe Van Lil
Carlos Graux
Hematoloog – CHU UCL Namur-Godinne
Professor Immunologie – Universitait van Namen
Hoe worden kwaadaardige hematologische tumoren behandeld?
“De behandeling van patiënten met kanker ontwikkeld uit bloedcellen bestaat vooral in het toedienen van chemotherapie. Dat is onder meer het geval voor acute lymfatische leukemie. Er bestaan echter evenveel soorten leukemie als er patiënten zijn, omdat het aantal chromosoommutaties zo talrijk is. Daarom reageert elke vorm van leukemie op een andere manier op de behandeling en moet de intensiteit ervan geval per geval worden aangepast aan de gevoeligheid van de ziekte.”
Hoe wordt die gevoeligheid beoordeeld?
“Eén manier om dat te doen, is het meten van de restziekte na de eerste chemotherapiekuren. We hebben het dan over ‘meetbare restziekte’ of MRD (measurable residual disease). Na de chemotherapie worden de leukemiecellen ofwel vernietigd, ofwel gereduceerd van het volume van pakweg een voetbal tot dat van een rijstkorrel, verdeeld over het hele lichaam. Die chemoresistente cellen zijn verantwoordelijk voor een herval van de ziekte als ze niet goed worden behandeld. De moeilijkheid zit hem in het opsporen van die cellen, gezien het lage aantal. Maar dat lukt dankzij het testen van de MRD.”
Chemotherapieresistente cellen zijn verantwoordelijk voor een herval van de ziekte als ze niet goed worden behandeld.
Welke technieken worden er gebruikt?
“Er bestaan twee belangrijke technieken voor het monitoren van de restziekte. De eerste is een genetische methode, waarmee de aanwezigheid van een mutatie gekwantificeerd kan worden. Bij acute lymfatische leukemie wordt de MRD gemeten aan de hand van clonospecifieke RT-PCR. Dat vraagt veel tijd en een expertise die niet in elk genetisch laboratorium aanwezig is. Maar het is momenteel de methode die het meest zorgvuldige beheer van dit soort leukemie mogelijk maakt. De tweede analysemethode voor MRD is flowcytometrie.”
Wat houdt die methode in?
“Ze is gebaseerd op de herkenning van een reeks kenmerken die op een specifieke manier aanwezig zijn op het oppervlak van leukemiecellen. Dat noemen we ‘aberrant markers’. Deze techniek is zeer eenvoudig te gebruiken voor routineonderzoek in laboratoria binnen ziekenhuizen, maar ze heeft ook haar beperkingen. Zo is ze enkel bruikbaar als de leukemiecellen dergelijke markers op hun oppervlak vertonen.”