COVID-19 is een blijver, daar zijn veel virologen het intussen over eens. Handen wassen, mondmaskers dragen en afstand houden zullen nog een hele poos deel uitmaken van onze dagelijkse routine. “Een belangrijk aspect, namelijk ventilatie, blijft echter onderbelicht”, vertelt prof. dr. Daniel Bonn, hoogleraar Natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam.
Tekst: Katrien Bonne
De uitbraak van een onbekend virus brengt heel wat onzekerheden met zich mee. Hoe verspreidt het virus zich? Wat is de besmettingsgraad? Hoe kunnen we ons beschermen?
Bij COVID-19 werd vrij snel duidelijk dat het gros van de besmettingen zich binnenskamers voordeed: thuis, op het werk, in de RVT’s, enz. “Dat bewijst dat aerosolverspreiding een belangrijke piste is”, aldus prof. dr. Bonn. “Vergelijk het met tabaksrook: een uur later ruik je in een ruimte nog altijd dat er een sigaret werd opgestoken.”
“Hetzelfde geldt voor aerosolen. Daarom zochten we uit wat er gebeurt wanneer iemand praat of hoest. De uitgestoten wolk bevat grote én kleine druppels, zowat een honderdste van een millimeter of kleiner: de aerosolen.”
In een slecht geventileerde ruimte duurt het minstens een kwartier voor de helft van de aerosolen uit de lucht verdwenen is. Bij een goede ventilatie gebeurt dat binnen de dertig seconden.
“De grote druppels vallen binnen een meter op de grond, vandaar het belang van anderhalve meter afstand. Maar aerosolen blijven door hun minuscule omvang veel langer in de lucht zweven. In een slecht geventileerde ruimte duurt het minstens een kwartier voor de helft van deze deeltjes uit de lucht verdwenen is, bij afdoende ventilatie gebeurt dat binnen de dertig seconden.”
CO2: meten is weten
Hoe komt het dan dat ventileren zo weinig aandacht krijgt? “Virologen proberen allerlei argumenten aan te dragen om de besmetting via aerosolen te minimaliseren. Nochtans gaf de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dit voorjaar het belang van de aerosolroute toe.”
“Onze opinie: zolang het een punt van discussie is, stel je maar beter alles in het werk om verdere verspreiding te voorkomen. We wensen geen welles-nietesdiscussie met de virologen, we willen vooral mensen beschermen – dankzij ventilatie dus. En dat vereist maatwerk. Een ruimte waarin een koor repeteert vraagt een andere aanpak dan een huis met twee bewoners.”
“In Duitsland hebben sommige scholen daarom CO2-meters geïnstalleerd. CO2 is een goede graadmeter om te bepalen hoeveel mensen er in een ruimte zijn en hoe actief deze zijn. Zo’n meter geeft perfect aan wanneer het tijd is om de kinderen de speelplaats op te sturen of hoeveel ramen en deuren je best openzet.”
Ventilatie blijft hot topic
“Een gewone ventilator is dan weer geen goede oplossing, die pompt de lucht alleen maar rond. Ventileren impliceert vooral het wegzuiveren van uitgeademde lucht en het binnenhalen van frisse buitenlucht. Een andere optie zijn luchtreinigers die organische stoffen – zoals virusdeeltjes – vernietigen. Via hepafilters bijvoorbeeld, of met plasma: dat zijn geladen deeltjes die virussen en bacteriën doden.”
“Zeker is dat ventilatie ook na deze pandemie een hot topic blijft. We isoleren onze huizen immers veel beter dan vroeger en vaak laat de kwaliteit van het binnenklimaat te wensen over. Het succes van toestellen die in één moeite ook virusdeeltjes onschadelijk maken, zal alleen maar toenemen.”