De huidige en toekomstige behandelingen van multiple sclerose (MS) gaan heel wat verder dan het puur symptoommatig behandelen van de ziekte. Ze zijn namelijk gericht op het reguleren van de werking van het immuunsysteem om het minder auto-immuun te maken. Meer uitleg door prof. dr. Christian Sindic, voorzitter van de Charcot Stichting.
MS is een ziekte die wordt veroorzaakt door een storing in de tolerantie voor moleculen in het centrale zenuwstelsel.
“Het immuunsysteem omvat twee subsystemen die onderling veelvuldig interageren”, vertelt Sindic. “Enerzijds is er het aangeboren immuunsysteem, bestaande uit onder meer dendritische cellen, macrofagen, monocyten, enz. Het fungeert als onze eerste verdedigingsbarrière, niet-specifiek voor een bepaalde infectiekiem of vreemde molecule.”
“Anderzijds is er het adaptieve immuunsysteem, bestaande uit 490 miljard lymfocyten die over het hele lichaam verspreid zitten. De adaptieve immuunreactie die door deze lymfocyten wordt gemedieerd, is specifiek voor een infectieus antigeen of een vreemde molecule, en is verantwoordelijk voor de productie van antilichamen en killercellen gericht tegen kankercellen of geïnfecteerde cellen.”
T- en B-cellen
“Lymfocyten worden onderverdeeld in T-cellen (uit de thymus) en B-cellen. Deze kunnen elkaar activeren als reactie op dendritische cellen. Er zijn ook regulerende cellen die de aanzet tot een immuunrespons mogelijk maken. Bovendien regelen deze de intensiteit ervan.”
“Tijdens de rijping van het immuunsysteem moet tolerantie voor de lichaamseigen moleculen tot stand worden gebracht. Dat gebeurt grotendeels in de thymus, maar ook in de periferie door regulerende B- en T-cellen”, aldus Sindic. “MS is een ziekte die wordt veroorzaakt door een storing in de tolerantie voor moleculen in het centrale zenuwstelsel, waarvan de oorzaken nog onbekend zijn.”
“Het resultaat is de hardnekkige aanwezigheid van zelfagressieve lymfocytenklonen, met ontstekingsaanvallen die verband houden met een hoge toename van geactiveerde lymfocyten die de barrière tussen het bloed en de hersenen overschrijden. Hierdoor wordt een ontstekingsreactie uitgelokt. Die is toxisch is voor de membranen en met name voor de myeline die de zenuwvezels omhult.”
Wist je dat?
→ Ons land telt ongeveer 13.500 MS-patiënten.
→ 70% onder hen zijn vrouwen.
→ De ziekte treedt meestal op tussen 25 en 35 jaar, maar in 5% van de gevallen treden de eerste symptomen al op voor de leeftijd van 18 jaar.
→ In 1 op de 10 gevallen is er sprake van erfelijke overdracht.
→ Bij 85% van de patiënten begint MS met een ontstekingsaanval die neurologische symptomen veroorzaakt die variëren afhankelijk van de plaats van het letsel.
Medische vooruitgang
“De laatste jaren is enorm veel vooruitgang geboekt in het begrijpen van zowel de relatie tussen B- en T-lymfocyten als de interacties tussen antigeenpresenterende dendritische cellen en de aangehaalde lymfocyten. Wij weten dat er potentieel in elk lichaam auto-immune lymfocyten aanwezig zijn, zelfs bij mensen die in goede gezondheid verkeren. Een gebrek aan regulering van deze lymfocyten kan leiden tot auto-immuunziekten, waaronder MS”, vervolgt Sindic.
“Onze huidige en toekomstige behandelingen zijn daarom gericht op het reguleren van de werking van het immuunsysteem om het minder auto-immuun te maken. Wij kunnen proberen om in te werken op de regulerende lymfocyten. Of we kunnen het immuunsysteem ongevoelig maken voor potentiële auto-antigenen die aanwezig zijn in de myelinescheden van de hersenen of op de zenuwvezels zelf. Dat is uiterst moeilijk werk, aangezien slechts een klein deel van het immuunsysteem ontregeld is in auto-immune zin en er tientallen moleculen in het zenuwstelsel zijn die auto-immune doelwitten kunnen zijn.”
Blik op de toekomst
“Het uiteindelijke doel van het huidige onderzoek is om de belangrijkste antigene moleculen te ontdekken die verantwoordelijk zijn voor het in gang zetten van MS. Zo kunnen we erin slagen om het immuunsysteem specifiek ongevoelig te maken voor deze moleculen. Zonder dat we de algehele werking van het immuunsysteem en ons vermogen om ons te verdedigen tegen zowel kankercellen als infectieuze agentia te verstoren”, besluit Sindic.
Onderzoek op topniveau
De Charcot Stichting is een stichting van openbaar nut die al meer dan dertig jaar de continuïteit van het onderzoek naar MS in België garandeert. Met dank aan de vrijgevigheid van haar donateurs.
Enerzijds worden ervaren en met zorg geselecteerde onderzoeksteams financieel ondersteund via het Charcot Fonds, anderzijds wordt jong onderzoekstalent gevormd via de Charcot Fellowship. Meer dan 250 onderzoekers hebben op die manier de behandeling van MS-patiënten wezenlijk kunnen verbeteren. Dat is een uitzonderlijke prestatie, want dertig jaar geleden bestond voor MS nog geen enkele behandeling.
Enorme impact
Maar ook vandaag zijn de behandelingen beperkt tot bepaalde vormen van MS en eerder gericht op het afremmen van de ziekte. Dat is een eerste stap, maar uiteraard niet voldoende. De impact van MS op het leven van een patiënt en zijn of haar naasten is namelijk immens.
Vandaag durven onderzoekers te stellen dat een vaccin tegen MS niet langer onmogelijk is.
De Charcot Stichting stelt zich tot doel om deze neurologische aandoening – die nog ongeneeslijk is en vaak tot een handicap leidt – op een dag te kunnen overwinnen. Het doel is om MS te stoppen en de aangerichte letsels te herstellen, maar daarvoor is er nog een hele weg af te leggen.
Doneer
De huidige coronapandemie heeft in zekere zin ook nieuwe pistes geopend die voordien puur theoretisch waren. Met de nieuwe kennis die voortkomt uit de ontwikkeling van mRNA-vaccins durven onderzoekers zelfs te stellen dat een vaccin tegen MS ooit een mogelijkheid wordt.
Daarom is het van cruciaal belang om het onderzoek naar MS en de Charcot Stichting te steunen. Alle informatie over de laatste onderzoeksresultaten, de manier waarop de Charcot Stichting uw geld en dat van haar donateurs aanwendt en de manier waarop u ons kan helpen, vindt u op de website.