De zomer staat voor de deur. Voor het eerst in twee jaar een zomer zonder reisbeperkingen en zonder maatregelen. Mensen herademen. De hoop leeft dat dit het punt wordt waarop de covidpandemie kantelt naar een endemie. “Ook de zorg herademt stilaan”, zegt Margot Cloet, gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro. “De sector likt zijn wonden na twee best wel heftige jaren.”
Veel medewerkers zijn heel diep gegaan. De covidcrisis toonde dat de medewerkers de ruggengraat én de achilleshiel van de gezondheidszorg zijn. Bedden kan je niet zomaar ‘bijmaken’. Een bed zonder de juiste personeelsomkadering is een lege doos. Er moet voldoende personeel zijn én die mensen moeten over de juiste competenties beschikken. Maar de harde realiteit is – dat wisten we al vóór de crisis en nu des te meer – dat we die medewerkers gewoon niet meer vinden. En we weten ook dat dit probleem niet zal verdwijnen in de komende jaren.
Bottleneck
Iedereen die een zorgorganisatie runt, of het nu gaat om een ziekenhuis, een woonzorgcentrum, een voorziening voor personen met een beperking, een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg of een kinderdagverblijf, zal onomwonden stellen dat het vinden van voldoende en kwaliteitsvol personeel dé bottleneck is om hun ambities, dromen en zorgvisie te realiseren. Trouwens, kijk je breder in de samenleving, dan hoor je overal dezelfde noodkreten: in het onderwijs, de horeca, de industrie, enz.
De covidcrisis toonde dat de medewerkers de ruggengraat én de achilleshiel van de gezondheidszorg zijn.
Structurele maatregelen
Het probleem is prangend, maar helaas niet zomaar ‘oplosbaar’. Enkel werken aan de beeldvorming en de aantrekkelijkheid van het zorgberoep zal onvoldoende zijn. We moeten dan ook bredere en structurele maatregelen nemen – met vele partners samen – om aan die allergrootste uitdaging van de toekomst het hoofd te bieden en ervoor te zorgen dat het probleem niet nóg groter wordt.
Er zijn veel puzzelstukjes in het schaarste-verhaal: de instroom van jongeren is er eentje van, arbeidsmigratie bijvoorbeeld een ander. Maar we moeten net zo goed kijken naar ingebakken organisatievormen en deze in vraag durven stellen. Voor welke taken zetten we de medewerkers in en hoe kunnen we hen ondersteunen met omringende functies? We moeten openstaan voor innovatieve arbeidsorganisaties, kijken hoe we personeel kunnen stimuleren om hun arbeidspercentage op te trekken en sterk inzetten op retentie en het psychosociaal welzijn van onze mensen.
Zorg van de toekomst
Steeds meer wordt immers duidelijk dat het beschikbare personeel dé determinerende factor wordt voor het zorgaanbod dat we in de toekomst kunnen organiseren. Niet de vraag of financiering zal allesbepalend zijn, maar wel ons belangrijkste kapitaal: de mensen.
