“Dat onze luchtwegen en longen essentieel zijn om te leven, is niet zo verrassend. Dat we zelf heel wat kunnen doen om ze een leven lang in optimale gezondheid te houden, is echter minder bekend”, zegt prof. dr Guy Brusselle, voorzitter van de Belgische Vereniging voor Pneumologie (Belgian Respiratory Society).
Dankzij de ademhaling brengen we lucht met zuurstof van de buitenwereld naar de longblaasjes en ademen we koolstofdioxide uit. Tijdens de inademing passeert de lucht eerst de bovenste luchtwegen (neus en keel). Vervolgens geleiden de onderste luchtwegen de lucht van het strottenhoofd naar de longblaasjes. De luchtpijp vertakt zich drieëntwintig keer tot uiteindelijk heel kleine luchtwegen, die uitmonden in de longblaasjes. Hier wordt zuurstof opgenomen in de rode bloedcellen van de bloedsomloop, en vervolgens via het hart naar alle organen en spieren gebracht. Hoewel één longblaasje piepklein is, nemen alle longblaasjes samen de oppervlakte van een voetbalveld in.
Astma en COPD
Welke ziekten tasten de luchtwegen of de longen aan? De twee meest frequente aandoeningen zijn astma en COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease of chronisch obstructief longlijden). Bij astma zijn de luchtwegen vernauwd door een langdurige ontsteking, die vooral door allergie aan stof, dieren, of pollen uitgelokt wordt. Astma kan op elke leeftijd voorkomen, de uitademing wordt bemoeilijkt en de patiënt is kortademig bij het leveren van inspanningen of ‘s nachts. Bij COPD zijn niet alleen de luchtwegen ontstoken, maar ook de longblaasjes, die hierdoor vernietigd worden. COPD komt voor vanaf de leeftijd van veertig jaar en is wereldwijd de derde belangrijkste doodsoorzaak. Het wordt veroorzaakt door het inademen van schadelijke stoffen en gassen. Roken en vapen zijn beruchte oorzaken, maar ook blootstelling aan luchtvervuiling kan ertoe leiden. Patiënten met COPD hoesten veel, hebben slijmen en zijn kortademig: eerst enkel bij zware inspanningen, later zelfs bij de minste inspanning.
We kunnen zelf veel doen om onze longen gezond te houden: veel bewegen, zuivere lucht inademen en niet roken. Daarnaast kan ook de overheid enkele belangrijke maatregelen nemen.
Voorkomen is beter dan genezen
Hoe kunnen we onze luchtwegen en longen levenslang gezond houden? Zelf kunnen we veel doen: veel bewegen, zuivere lucht inademen en niet roken. Zowel de sigaret als de e-sigaret zijn uit den boze. Ouderen en kwetsbare personen (onder meer mensen met astma of COPD) laten zich best inenten tegen infecties van de longen. Zowel voor griep, COVID-19 als voor de pneumokok – de bacterie die longontsteking veroorzaakt – hebben we goede en veilige vaccins. Voorkomen is beter dan genezen. Ook de overheid kan belangrijke maatregelen nemen om de longen van de bevolking te beschermen. Door de toegang tot (e-)sigaretten te bemoeilijken, zodat een rookvrije generatie kan opgroeien. Door de luchtvervuiling in België te verminderen, gezien de huidige niveaus van fijn stof en stikstofoxides nog steeds boven de streefwaarden van de WHO liggen. En, tot slot, door een vaccinatiekalender voor volwassenen en ouderen op punt te stellen, naar het voorbeeld van het succesvolle vaccinatieschema bij kinderen. Samen kunnen we ervoor zorgen dat onze longen een leven lang meegaan.