Iedere winter cocirculeren er in België maar liefst vier verschillende epidemieën van luchtweginfecties (influenza, COVID-19, RSV en pneumokokken), met daarbovenop nog diverse verkoudheidsvirussen. “Door je te laten vaccineren kan je je hier beter tegen wapenen én help je om de druk op de zorg te verlichten”, zegt prof. dr. Marc Van Ranst, klinisch bioloog en viroloog aan het UZ Leuven.
Wat zijn uw verwachtingen voor deze winter?
“Na de eerste koude dagen zien we altijd een opstoot van RSV (respiratoir syncytieel virus), een zeer besmettelijk virus dat de neus en keel aantast. Rond de herfstvakantie neemt de frequentie af, om dan in rechte lijn terug te stijgen richting een piek tijdens de kerstperiode. Na nieuwjaar is er steevast een kleine napiek van vooral ouderen die door het bezoek van hun (achter)(klein)kinderen besmet zijn geraakt. Door de opkomst van paneltesten weten we nu dat RSV veel meer voorkomt bij ouderen dan eerst gedacht.”
“De griep is minder klokvast. Soms steekt de golf al voor het einde van het jaar op en zal nieuwjaar vooral een katalysator zijn. Andere jaren piekt influenza echter pas na de jaarwisseling.”
Influenza, COVID-19, RSV en pneumokokken circuleren tegelijkertijd. In geval van een infectie kunnen ze elkaar in negatieve zin versterken.
“Intussen is ook COVID-19 terug aan een opmars bezig. We zien dankzij de goede vaccinatiegraad in België gelukkig nog relatief weinig mensen in het ziekenhuis, maar weten uit analyses van het rioolwater1 dat COVID-19 wel stevig circuleert. Vanaf nu kan je je ook laten vaccineren bij apothekers, die dat net zoals in vele andere landen even goed doen als huisartsen en daarmee de werkdruk van deze laatste groep verlagen.”
“Voor pneumokokken en de daardoor veroorzaakte longontstekingen verwachten we een normale golf. Vooral ouderen kunnen hierdoor sterven2. Aan vaccinatie tegen pneumokokken wordt minder vaak gedacht, terwijl dat ook heel nuttig kan zijn.”
Wat is het risico van deze overlappende golven?
“Al deze aandoeningen leiden op zich hun eigen leven. Wanneer je echter tegelijk met meerdere infecties te maken krijgt, kunnen die elkaar versterken. Zo kan de pneumokokkenbacterie gemakkelijk profiteren van de schade die een ander virus zoals COVID-19 heeft aangericht en zo extra complicaties veroorzaken. Uit de paneltesten die de afgelopen jaren steeds meer worden gebruikt, hebben we geleerd dat zulke dubbele of zelfs driedubbele infecties veel meer voorkomen dan we vroeger dachten. Het zijn net die patiënten die moeten worden opgenomen in het ziekenhuis.”
Preventie door vaccinatie is altijd beter, efficiënter en goedkoper dan zorg te moeten toedienen aan wie ziek wordt.
Welke meerwaarde biedt vaccinatie?
“Preventie door vaccinatie is altijd beter, efficiënter en goedkoper dan zorg te moeten toedienen aan wie ziek wordt door een besmetting. Zeker gezien de enorme werkdruk en het tekort aan personeel in de zorg bewijs je niet enkel jezelf, maar ook de maatschappij een grote dienst door je te laten vaccineren. De risicogroepen waarvoor vaccinatie wordt aanbevolen, zijn voor alle luchtweginfecties min of meer dezelfde: mensen ouder dan 65 jaar en mensen met comorbiditeiten en/of een zwak immuunsysteem. Daarnaast blijven natuurlijk ook de basisregels belangrijk: je handen regelmatig wassen, afstand houden, een masker dragen als je symptomen hebt, enz.”
Bieden de huidige coronavaccins voldoende bescherming tegen de nieuwe varianten?
“RNA-virussen zullen eindeloos verder blijven muteren, maar mensen hoeven zich daar niet veel zorgen over te maken. Ze mogen erop vertrouwen dat de huidige vaccins bescherming bieden tegen de varianten die nu het meest voorkomen, net zoals dat bij griepvaccins het geval is. Door vaccins zo breed mogelijk samen te stellen, zullen ze altijd werkzaam zijn, zelfs indien intussen nog nieuwe varianten zouden ontstaan.”
Wat als risicopersonen toch besmet geraken met COVID-19?
“We beschikken over diverse behandelingen, waaronder de antivirale middelen die naar mijn mening nog te weinig worden gebruikt in België. Voor ons als virologen is het compleet onbegrijpelijk waarom dat wel op grote schaal kan in bijvoorbeeld Duitsland, maar niet in ons land. We zouden daarmee de ernstige morbiditeit drastisch kunnen verminderen.”
1 Janssens R , Maloux H , Hanoteaux S , Hutse V, Van Poelvoorde L , Roosens N, Verhaegen B , Van Hoorde K, Dierick K, Blot K, Lesenfants M. Wastewater-based epidemiological surveillance of the SARS-COV-2. Weeky Report. Results of 11/10/2023. https://covid-19.sciensano.be/sites/default/files/Covid19/COVID-19-Weekly_wastewater_surveillance.pdf
2Verhaegen J, Flamaing J, De Backer W, Delaere B, Van Herck K, Surmont F, Van Laethem Y, Van Damme P, Peetermans W. Epidemiology and outcome of invasive pneumococcal disease among adults in Belgium, 2009-2011. Euro Surveill. 2014 Aug 7;19(31):14-22. doi: 10.2807/1560-7917.es2014.19.31.20869. PMID: 25138972.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Pfizer.
231170 – Oktober 2023