Behandeling van kanker en complexe infecties gebeurt steeds vaker thuis

De zorg voor patiënten met kanker en complexe infecties evolueert snel. Waar vroeger ziekenhuisopnames de norm waren, zien we nu steeds vaker dat behandelingen zoals chemotherapie en intraveneuze antibiotica thuis kunnen worden voortgezet. Dat zorgt voor een verbetering in het comfort en de levenskwaliteit van patiënten, zonder dat het ten koste gaat van de veiligheid en effectiviteit van de zorg. 

Annemarie Coolbrandt

Verpleegkundig specialist oncologie UZ Leuven

Charlotte Quintens

Ziekenhuisapotheker en coördinator OPAT-project UZ Leuven

Hoe is de verschuiving van ziekenhuiszorg naar thuisbehandeling ontstaan? 

Annemarie Coolbrandt, verpleegkundig specialist oncologie UZ Leuven: “In de afgelopen decennia hebben we een enorme verschuiving gezien van ziekenhuisopnames naar ambulante behandelingen. Voor sommige oncologische patiënten is zelfs thuisbehandeling mogelijk geworden, hoewel dat een kleiner deel van de zorg betreft. In 2017 is een proefproject gestart dat onderzocht hoe zowel antibiotica- als antitumorbehandelingen thuis konden worden gegeven via een elastomeerpompje. UZ Leuven nam hieraan deel en we zagen, mits goeie omkadering en samenwerking met de eerste lijn, duidelijk de voordelen voor patiënten. Sinds de zomer van 2023 is er een wettelijk en financieel kader dat deze thuisbehandelingen structureel mogelijk maakt.”

Thuishospitalisatie vereist een intensieve samenwerking tussen het ziekenhuis en de eerstelijnszorg.

Welke voordelen biedt thuisbehandeling aan kankerpatiënten? 

Coolbrandt: “Voor de patiënten zijn vooral het comfort en de levenskwaliteit enorm toegenomen. Ze hoeven zich niet meer naar het ziekenhuis te verplaatsen en zijn minder afhankelijk voor vervoer naar het ziekenhuis. Ze kunnen in hun eigen omgeving blijven, wat hen niet alleen fysiek ontziet, maar ook helpt om hun dagelijkse routines, zoals werk of de zorg voor kinderen, makkelijker te combineren met hun behandeling. Hoe dan ook leent niet elke behandeling zich hiervoor. Veiligheid blijft altijd voorop staan, en vaak is er nog een klinisch nazicht in het ziekenhuis nodig om patiënten goed op te volgen. Voor de behandelingen die wel veilig thuis kunnen plaatsvinden, is het echter een geweldige optie. En gelukkig is ook de interesse bij thuisverpleegkundigen heel groot.”

Kunnen antibiotische behandelingen ook thuis worden gegeven? 

Charlotte Quintens, ziekenhuisapotheker en coördinator OPAT-project UZ Leuven: “Ja, met OPAT (Outpatient Parenteral Antimicrobial Therapy) zetten we intraveneuze antibiotische therapieën voort in de thuissituatie. Het gaat hierbij vaak om patiënten met gecompliceerde infecties, zoals botinfecties of endocarditis, die thuis hun antibiotica toegediend krijgen via een elastomeerpompje. De aflevering van de antibiotica en materialen voor toediening gebeurt vanuit de ziekenhuisapotheek, en met het OPAT-zorgteam volgen wij de patiënten tijdens hun thuisbehandeling nauwgezet op. Op deze manier, en in samenwerking met de eerste lijn, garanderen we de continuïteit van de zorg.”

Omdat ze niet gebonden zijn aan een ziekenhuisopname, kunnen patiënten hun sociaal leven en zelfs werkactiviteiten sneller hervatten.

Wat zijn de voordelen van thuisbehandeling voor patiënten met infecties? 

Quintens: “Net als bij oncologische patiënten verbetert thuisbehandeling de levenskwaliteit. Omdat ze niet vastzitten aan een ziekenhuisopname, kunnen patiënten hun sociaal leven en zelfs werkactiviteiten sneller hervatten. Bovendien worden ziekenhuisbedden vrijgemaakt en verlaagt het risico op ziekenhuisinfecties door multiresistente bacteriën wanneer de patiënt buiten de ziekenhuisomgeving kan worden behandeld.”

Hoewel we al veel digitale mogelijkheden hebben, is er zeker nog ruimte voor verbetering op dit vlak.

Welke rol speelt digitale communicatie bij de multidisciplinaire samenwerking en opvolging die hiervoor nodig is? 

Coolbrandt: “De communicatie tussen de thuisverpleegkundigen en het zorgteam in het ziekenhuis is cruciaal. We proberen maximaal de communicatie tussen de elektronische patiëntendossiers en de zorgverleners in de eerste en tweede lijn te benutten. Zo kunnen thuisverpleegkundigen snel veranderingen of bijwerkingen doorgeven en kan de patiënt optimaal opgevolgd worden. Hoewel we al veel digitale mogelijkheden hebben, is er zeker nog ruimte voor verbetering op dit vlak.”

Quintens: “Thuishospitalisatie vereist een intensieve samenwerking tussen het ziekenhuis en de eerstelijnszorg. Die samenwerking moet soepel verlopen, zodat patiënten het vertrouwen hebben dat ze zowel thuis als in het ziekenhuis dezelfde kwaliteit van zorg ontvangen.”