Kanker heeft een enorme impact op iemands leven, maar het hoeft dat leven niet te overheersen. Met die ingesteldheid stelde VUB-rector Caroline Pauwels zich nog tijdens haar behandeling tegen maag- en slokdarmkanker vol ambitie opnieuw kandidaat als rector. Toch deed de ziekte haar ook beseffen dat ze meer moest matigen, zowel op lichamelijk als op geestelijk vlak.
Tekst: Joris Hendrickx
Foto’s:Thomas Sweertvaegher
Wanneer kreeg u te horen dat u kanker had?
“Iets meer dan een jaar geleden kreeg ik de diagnose. Maar eigenlijk had ik al veel eerder eetproblemen en heb ik te lang gewacht om daarvoor een arts te raadplegen. Lange tijd weet ik de problemen immers aan mijn hectische job als rector: soms sloeg ik maaltijden over, terwijl ik op andere momenten net heel feestelijk at. Op een bepaald moment kon ik mijn voedsel echter ook niet meer goed doorslikken. De uiteindelijke diagnose was scherp: maag- en slokdarmkanker met uitzaaiingen. Ik besefte dat ik voor een lang en zwaar behandelingstraject stond. Gelukkig kon ik rekenen op de onschatbare hulp van geweldige artsen en toegewijd zorgpersoneel. Ons Belgisch zorgsysteem is echt wel indrukwekkend en een voorrecht waar we ons nog veel te weinig van bewust zijn. Aanvankelijk kreeg ik telkens twee weken lang chemotherapie, afgewisseld door één week rust. Nu heb ik tweewekelijkse behandelingen met één week rust. Maar ik ben nog lang niet aan het einde van mijn behandeling.”
Hoe tracht u leven met kanker draaglijk te maken?
“Ieder geval van kanker is anders, want iedere mens is uniek. Er is uiteraard wel een algemeen ziektebeeld en -patroon, maar hoe je dat als patiënt doormaakt, hangt sterk af van je voorgeschiedenis, je context en zelfs je karakter. Zo heb ik het enorme geluk dat ik goed omringd ben door vrienden en familie, waardoor ik me gesterkt voel om stand te houden. Daarnaast heb ik een eerder voluntaristisch en positief karakter. Kanker bepaalt mijn leven dan wel, maar ik laat het mijn leven niet overheersen. Dat kan momenteel nog, en ik hoop dat dat zo blijft. Ondanks mijn ziekte ben ik plannen blijven maken en in het leven blijven staan. Zo stelde ik me tijdens mijn behandeling kandidaat voor een tweede termijn als rector van de VUB. In mei werd ik herkozen. Mijn collega’s steunen me enorm, terwijl ik uiteraard ook zo veel mogelijk probeer te geven als rector.”
De roep om een meer preventieve en holistische geneeskunde is absoluut terecht en noodzakelijk.
Ziet u overeenkomsten met wat coronapatiënten meemaken?
“Kanker doet je nadenken over het existentiële, net zoals COVID-19 dat momenteel doet voor heel wat mensen. Beide aandoeningen zijn levensbedreigend of op zijn minst vrijheidsbeperkend. Op die manier ga je meteen ook nadenken over wat essentieel is in wat je doet en wil doen, zowel voor jezelf als voor de mensen die je omringen. Door te leven met kanker ga je terug meer de nadruk leggen op ‘leven’ en in het ‘nu’ staan. Maar om die moed en veerkracht te hebben, ben je best wel goed omringd door familie en vrienden. Dat geldt ook voor COVID-19: mensen die er alleen voor staan of in armoede zitten, worden extra hard getroffen, waardoor het hen mogelijk sneller teveel wordt.”
Wat moet er volgens u veranderen aan de manier waarop we geneeskunde benaderen?
“Door mijn ziekte en de behandeling die ik krijg, heb ik een enorme bewondering gekregen voor jonge mensen die kiezen voor de specialisatie oncologie. Als twintigers kiezen zij ervoor om vaak in erg moeilijke omstandigheden mensen te helpen die dicht bij de dood staan. Om hun job – die ze met beperkte middelen moeten uitvoeren – te verlichten, vind ik dat iedereen een verantwoordelijkheid heeft om een gezonde levensstijl aan te nemen. Sommige ziekten hebben immers wel degelijk te maken met wat we eten en drinken, of we roken, of we voldoende bewegen, hoe hard we ons lichaam en onze geest belasten, enz. Naast uiteraard erfelijkheid, de context en specifieke situaties waar we minder controle over hebben. De roep om een meer preventieve en holistische geneeskunde is dus absoluut terecht en noodzakelijk. We moeten naar een gezondere balans die beter rekening houdt met ons lichamelijk én geestelijk welzijn, zodat we allemaal zo lang mogelijk gezond kunnen blijven. Het is bovendien zowel bij de preventie als bij de behandeling van aandoeningen belangrijk om te beseffen dat lichaam, geest, klimaat en levensstijl samenhangen. Preventie heeft trouwens nog een belangrijk voordeel: we maken onszelf zo minder afhankelijk van de farmaceutische industrie.”
Wat heeft u zelf gewijzigd aan uw levensstijl?
“Sinds mijn diagnose doe ik iedere dag aan yoga. De positieve effecten daarvan op ons geestelijk en lichamelijk welzijn zijn duidelijk bewezen. Daarnaast denk ik nu vanuit een existentieel en essentieel oogpunt meer na over welke voeding gezond is voor mijn lichaam. In navolging van het idee achter de macrobiotiek probeer ik met de juiste leef- en eetgewoonten een beter evenwicht te vinden. Hoewel het zeker niet dé oorzaak zal geweest zijn voor mijn ziekte, zal het foute eetpatroon dat ik in het verleden had deze mogelijk wel mee hebben aangewakkerd. Maar ook los van kanker is een gezonde en gematigde levensstijl uiteraard iets waar iedereen meer aandacht voor zou moeten hebben.”
