David Degelin
Fotograaf
Dankzij de sterke medische vooruitgang is hiv vandaag een chronische ziekte geworden waarbij de meeste mensen met hiv niet meer besmettelijk zijn. Toch worden zij nog steeds geconfronteerd met veel – onterechte – vooroordelen. Een Belgisch fotoproject wil daar echter verandering in brengen.
Tekst: Joris Hendrickx – foto’s: David Degelin
Welk soort werk doe je meestal als fotograaf?
Degelin: “Ik specialiseer me in portret- en straatfotografie. De mens staat haast altijd centraal in mijn werk. Ik ben dan ook het meest gehecht aan mijn foto’s waar minstens één persoon in voorkomt. Liefst doe ik portretten en documentaires. Daarnaast doe ik heel wat opdrachten voor magazines. Ook daar gaat het doorgaans over portret- en modefotografie, waar dus mensen in voorkomen.”
“Donate Your Face sluit wat dat betreft perfect aan bij mijn interesses als fotograaf. Het gaat over een thema dat voor mij heel veel betekenis heeft en waar ik portretfotografie gebruik om een maatschappelijke impact te realiseren. Zo hoop ik iets terug te geven aan onze samenleving. Dat doe ik met heel veel plezier, want ik besef dat ik in mijn leven heel veel kansen en mogelijkheden heb gekregen waardoor ik vandaag een succesvolle fotograaf ben.”
Hoe ontstond Donate Your Face?
“Toen ik een fotoshoot deed van een kunstenares kwam ik in contact met iemand die hiv had en daar heel open over was naar mij toe. Door met die persoon te praten kwam ik erachter dat ze door haar ziekte vaak geconfronteerd werd met discriminatie en het stigma rond het virus. Ik vond dat aanvankelijk heel moeilijk om te begrijpen, omdat je zou denken dat we vandaag als maatschappij en met onze medische vooruitgang toch al verder staan dan dat. Hiv is al jarenlang perfect behandelbaar, waardoor het een chronische ziekte is geworden.”
“Toch bestaat er bij veel mensen nog een enorme irrationele angst, waardoor mensen puur op basis van die drie letters af te rekenen hebben met volledig voorbijgestreefde vooroordelen. Dat raakte me. Daarom wilde ik hier iets mee doen door mensen met hiv zelf aan het woord te laten. Ik wilde ook geen klassieke campagne opzetten waarbij er aan mensen gevraagd wordt om donaties te doen. Daarom draaide ik de rollen om: het werden de mensen met hiv zelf die met hun gezichten en verhalen een donatie deden om het stigma te bestrijden.”
Hoe vond je de mensen die deel uitmaken van de campagne?
“Ik trok men mijn idee naar Sensoa, omdat zij uiteraard een belangrijke rol spelen binnen dit thema. Gelukkig waren zij meteen erg enthousiast om mij hierin te ondersteunen. Via hen werd ik in contact gebracht met mensen die bereid waren om mee te werken aan het project. Daarnaast stelde Sensoa haar communicatiekanalen ter beschikking, waardoor we meteen een heel breed bereik kregen. Uiteindelijk vonden we veel meer mensen bereid om mee te werken dan we eerst hadden durven te hopen.”
“Dankzij die grote interesse slaagden we erin om een heel representatieve doorsnede van mensen met hiv weer te geven. Op de portretten zie je een brede diversiteit van zowel homo’s, hetero’s, mannen, vrouwen, ouderen, jongeren, mensen met verschillende achtergronden, opleidingen en carrières,… Zo kwamen we tot een veel genuanceerder beeld dan het stereotype dat hiv een ziekte is die vooral bij homo’s voorkomt. Hiv is nu eenmaal iets dat iedereen kan overkomen.”
Hoe ging je concreet te werk?
“Voor de foto’s en interviews trok ik telkens naar de mensen thuis. Ik vond het namelijk belangrijk dat het in een omgeving kon gebeuren waar zij zich op hun gemak voelden. Tijdens het nemen van de foto’s praatte ik met hen en luisterde ik naar hun verhaal, zonder zelf al te veel vragen te stellen. Ik nam hiervoor ruim de tijd, zodat ze zich comfortabel genoeg voelden om hun persoonlijke verhaal met mij te delen. Voor sommigen was het zelfs de eerste keer dat ze naar de buitenwereld toe zo open over hun ziekte praatten. Al die verhalen heb ik achteraf zo nauwkeurig mogelijk met hun eigen woorden uitgeschreven, zonder ze al te veel in te korten.”
Het doel van de fotoshoot was om de emoties te capteren die aan bod kwamen tijdens het vertellen van hun verhaal. Voor ieder moment kreeg ik dus maar één kans.
“Wat betreft de foto’s wilde ik vooral ook de emoties capteren die aan bod kwamen tijdens het vertellen van hun verhaal. Voor ieder moment kreeg ik dus maar één kans. Als ik het mistte, dan was het definitief voorbij. Dat maakt de foto’s dus erg puur en authentiek. Niets is in scène gezet. Op de foto’s zie je mensen die gewoon zichzelf zijn. Om de focus te leggen op hun expressie nam ik de foto’s bovendien in zwart-wit. Zo kwam ik tot uitgepuurde beelden waar verder geen afleiding op te zien is. Door deze authentieke aanpak, zowel wat betreft de beelden als de woorden, werd ieder verhaal een campagne op zich die niet anders kan dan een diepe indruk nalaten.”
Waar kan men jouw werk aanschouwen?
“Donate Your Face werd intussen al voorgesteld in het Vlaams Parlement, en nu trekken we met deze campagne op reis om het zo veel mogelijk zichtbaarheid te geven in heel Vlaanderen. Zo stonden we al in het Toneelhuis in Antwerpen, waar momenteel een voorstelling loopt over hiv in de Verenigde Staten van de jaren 80. Ook wanneer deze voorstelling verhuist naar Amsterdam, Gent en Brussel zal Donate Your Face volgen.”
Op de foto’s zie je mensen die gewoon zichzelf zijn. Om de focus te leggen op hun expressie nam ik de foto’s bovendien in zwart-wit.
“In het kader van Wereld Aids Dag op 1 december zullen de foto’s eveneens worden tentoongesteld in UZ Gent en UZ Leuven. Maar ook andere organisaties zoals bijvoorbeeld tropische instituten en scholen hebben al interesse getoond om iets te doen met deze campagne. Intussen is de fototentoonstelling al volgeboekt tot eind februari.”
Is er ook internationale interesse?
“Momenteel werk ik ook aan een Engelse vertaling van alle verhalen. Er is inderdaad ook een grote internationale interesse ontstaan nadat we in de Verenigde Staten vier prijzen gewonnen hebben. Op die manier hoop ik uiteraard dat we met deze campagne ook een internationale impact kunnen creëren en het bewustzijn over hiv wereldwijd kunnen verbeteren. Het is immers niet enkel een Belgisch probleem. In veel andere landen is er zelfs nog veel meer werk om het stigma weg te krijgen.”