Hepatitis C blijft ook vandaag een enorm onderschat probleem in België. De diagnose en behandeling zijn nochtans zeer eenvoudig en uiterst doeltreffend. Maar dan is het wel cruciaal om de risicogroepen goed te bereiken en rekening te houden met hun specifieke uitdagingen. Interview met dr. Stefan Bourgeois, dienst gastro-enterologie/hepatologie ZNA en UZA.
Tekst: Joris Hendrickx
Hepatitis C wordt ook wel de ‘silent killer’ genoemd, omdat een infectie haast nooit gepaard gaat met symptomen.
Hoe groot is het probleem rond hepatitis C vandaag?
“Wereldwijd dragen naar schatting zo’n 71 miljoen mensen Hepatitis C chronisch met zich mee. Maar liefst 400.000 mensen sterven er jaarlijks aan. Het wordt daarom ook wel de ‘silent killer’ genoemd, omdat een infectie haast nooit gepaard gaat met symptomen.
De lever kan fors ontstoken zijn zonder enige klacht. Hierdoor kan het virus er jarenlang woekeren en levercellen aantasten, tot wanneer er zodanig weinig gezonde cellen overblijven dat je echt ernstig ziek wordt. Soms gaat dat ook gepaard met de ontwikkeling van een kwaadaardig gezwel in de lever waar je ook pas iets van zal merken wanneer het al te laat is.”
Wat kan hieraan worden gedaan?
“Bij een tijdige diagnose is Hepatitis C perfect behandelbaar. Door eenvoudigweg acht tot maximaal zestien weken medicatie te nemen, kan je volledig van het virus afraken. De kans op volledige uitroeiing is meer dan 97%. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft daarom als doel gesteld om tegen 2030 het aantal nieuwe infecties te verminderen met 90% en het aantal doden te doen dalen met 65%. In België hebben we samen met alle stakeholders alvast een dossier opgesteld dat beschrijft wat de situatie nu is én wat we moeten doen om de doelstellingen te halen.”
“De prevalentie van hepatitis C in België schatten we op 0,12%, wat neerkomt op 12.000 tot 18.000 mensen die het virus momenteel dragen. Door tot 2030 ieder jaar zo’n 1.500 mensen te behandelen, zouden we de doelstellingen dus kunnen halen. Het budget daarvoor werd reeds opgemaakt door het RIZIV. Daarbij werden ook afspraken gemaakt met de farmaceutische sector waarbij een deel van de kostprijs van de medicatie terugvloeien naar onze zorgverzekering.”
Welke groepen hebben een verhoogd risico op de ziekte?
“Hepatitis C wordt uitsluitend overgedragen via een bloedinfectie. Veel mensen zijn al voor de jaren 90 besmet via een bloedtransfusie of hemofiliebehandelingen. De besmettingen van de laatste dertig jaar zijn daarentegen vooral te wijten aan onder meer druggebruik (met het delen van naalden en parafernalia) en onhygiënisch geplaatste tatoeages.”
“Andere patiënten zijn afkomstig uit landen waar er onvoldoende basishygiëne is. Daarnaast zien we een aanzienlijk aantal besmettingen in gevangenissen. Ook bij een specifieke kleine niche binnen de homogemeenschap die zeer risicovolle seksuele contacten hebben, is er een verhoogde kans op hepatitis C. We moeten deze groepen, waar er de grootste kans is om hepatitis C-positieven te vinden, goed screenen.”
Hepatitis C in cijfers
Wereldwijd dragen naar schatting zo’n 71 miljoen mensen hepatitis C chronisch met zich mee.
Maar liefst 400.000 mensen sterven er jaarlijks aan.
Met een tijdige diagnose en behandeling is de kans op volledige eradicatie meer dan 97%.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft als doel gesteld om tegen 2030 het aantal nieuwe infecties te verminderen met 90% en het aantal doden te doen dalen met 65%.
De prevalentie van hepatitis C in België schatten we op 0,12%, wat neerkomt op 12.000 tot 18.000 mensen die het virus momenteel dragen in ons land.
Eén op de vijf personen die antistoffen heeft, is geen drager van het virus.
Hoe kunnen we hepatitis C aanpakken bij (ex-)druggebruikers?
“Hiervoor moet er meer financiering komen voor straathoekwerkers en hulpcentra die hen uitleg geven en kunnen motiveren om zich te laten testen. Zo’n test gebeurt met een simpele vingerprik. Binnen de vijf minuten weten we dan of die persoon antistoffen heeft tegen hepatitis C.”
“Het hebben van antistoffen is echter niet gelijk aan geïnfecteerd zijn. Een op de vijf personen die antistoffen heeft, is namelijk geen drager van het virus. Op het moment dat zij besmet werden met hepatitis C, was het eigen immuunsysteem krachtig genoeg om het virus zelf te klaren. Met een wat duurdere test, die ook via een vingerprik kan gebeuren, kunnen we bevestigen of het virus effectief aanwezig is.”
Hoe kunnen we de screening en behandeling toegankelijker maken?
“Een bijkomend probleem is dat je in België momenteel een diploma als arts, apotheker of verpleegkundige moet hebben om bloedtesten te mogen uitvoeren. Straathoekwerkers hebben dat meestal niet, terwijl zo’n test nochtans zeer eenvoudig is om uit te voeren. We zouden die toelating daarom graag willen uitbreiden.”
“De medicatie voor hepatitis C kan bovendien enkel worden voorgeschreven door een leverspecialist die verbonden is aan een ziekenhuis. Ze kan ook enkel via een ziekenhuisapotheek worden verstrekt. Het is te overwegen om die medicatie ook buiten het ziekenhuis beschikbaar te stellen via artsen die getraind zijn in verslavingsgeneeskunde of infectieziekten.”
“Tot vijf jaar geleden moest steeds een leverbiopsie gebeuren om te zien hoeveel schade er was aan de lever. Dankzij nieuwe terugbetaalde technieken – zoals de fibroscan – hoeft dat niet meer. Deze bestaat zelfs in een draagbare vorm, waardoor we er tijdens de screening in het veld mensen meteen mee kunnen onderzoeken zonder dat zij naar het ziekenhuis hoeven te komen.”
Door de privacywetgeving is het erg moeilijk geworden om zonder uitdrukkelijke toestemming van patiënten nog aan een goede opvolging te doen.
Welk probleem stelt zich in de gevangenissen?
“De ziekteverzekering komt niet meer tussen wanneer iemand in de gevangenis terechtkomt. Alle kosten zijn dan ten laste van het ministerie van Justitie. Ook de afspraken tussen de farmabedrijven en het RIZIV gelden er dus niet. De sensibilisering, screening en behandeling voor hepatitis C in gevangenissen zijn hierdoor erg ondermaats. Samen met de medische verantwoordelijkheden in die gevangenissen proberen we daarom te zorgen voor een verbetering.”
Hoe kunnen we de mazen in het net nog beter sluiten?
“Door de privacywetgeving is het erg moeilijk geworden om zonder uitdrukkelijke toestemming van patiënten nog aan een goede opvolging te doen. Wanneer iemand bijvoorbeeld op spoed terechtkomt en daar een bloedtest ondergaat waaruit achteraf blijkt dat die persoon antilichamen heeft tegen hepatitis C, wordt dat vandaag niet systematisch opgevolgd.”
“Het zou mogelijk moeten zijn voor de arts die de resultaten van de test interpreteert om die patiënt, met alle respect voor zijn privacy, te contacteren en te vragen om langs te komen voor verder onderzoek.”
“Ook in de psychiatrie, waar heel wat patiënten met een drugsproblematiek of -verleden zitten, zou dat moeten kunnen. In deze coronatijden zijn de meeste burgers getest op COVID-19 en op de hoogte van hun status. Persoonlijk lijkt het mij dan ook het uitgelezen moment om iedere volwassene aan te moedigen zich te laten testen voor hepatitis C om ook die status te kennen.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met AbbVie.
AbbVie NV/SA – BE-VHCV-210028 (1.0) – Aug 2021