De ziekte genezen, blijft wel tot op vandaag een droom. Doorgedreven investeringen en onderzoek zullen de sleutel zijn. “We leverden al fantastisch werk”, zegt Peter Piot, professor en directeur aan de London School of Hygiene and Tropical Medicine, “maar we mogen niet in slaap vallen.”
Tekst: Roosje Lowette
“Toen hiv midden jaren 80 oprukte, hadden onderzoekers één doel voor ogen: zo snel mogelijk een behandeling vinden. De dramatische prognose voor iedereen die ziek werd, raakte heel de wereld en bracht een ongeziene actie op de been.”
“Geld werd gezocht en gevonden en de farmaceutische industrie legde zich toe op het ontwikkelen van medicijnen. Dat zorgde ervoor dat de ziekte zich niet verder ontwikkelde en mensen met hiv een normaal leven konden leiden.”
Blinde vlek
“Vandaag gaan de onderzoeken gestaag voort. De grote doorbraken van de jaren 80 brachten euforie. Maar intussen, bijna 40 jaar later, bijten onderzoekers nog altijd hun tanden stuk op een vaccin om hiv te genezen.”
“Geen enkel(e) virus of infectie kennen we zo goed als hiv, maar er blijft een blinde vlek die we maar niet in kaart gebracht krijgen. Het immuunsysteem legt ons al jaren in de luren en we trappelen ter plaatse. Pas als we het vaccin vinden, kunnen we dromen van een wereld zonder hiv en daar een concrete datum op plakken. Niet eerder.”
Ook in België tellen we dagelijks nieuwe besmettingen. Die komen er niet door een gebrek aan onderzoek, maar wel door een gebrek aan continue investeringen in preventie door de overheid.
“Het is absoluut noodzakelijk dat het onderzoek verder evolueert, en dan niet enkel om hiv een halt toe te roepen. We hebben vandaag de dag heel goed werkende geneesmiddelen om de symptomen van hiv te onderdrukken, maar het zou fout zijn om daaruit te concluderen dat we op onze lauweren mogen rusten.”
“Resistentie tegen bestaande middelen zal vroeg of laat opduiken en dan moeten we kunnen terugvallen op nieuwe en betere geneesmiddelen.”
Voorlopig alternatief voor vaccin
“Tot er een vaccin komt dat garantie geeft op bescherming, is preventie de boodschap. Vroeger richtte die zich vooral op veilig vrijen en condooms gebruiken. Dat advies blijft uiteraard gelden, maar kan sinds kort aangevuld worden met PrEP: pre-exposure prophylaxis.”
“We ontdekten dat aidsremmers in een bepaalde combinatie een sterk preventief effectief hebben – zowel in pilvorm als in vaginale crèmes. Hiermee begon de wetenschap tien jaar geleden te experimenteren om vrouwen te helpen zichzelf te beschermen.”
“Het lukte hen vaak niet om het condoom af te dwingen van hun mannelijke partners. Dankzij PrEP gaven we hen de controle terug. In Antwerpen vond een eerste demo plaats en intussen gebruiken alle Belgische aidsreferentiecentra de aidsremmers in pilvorm.”
“We merkten ook dat zwangere vrouwen het virus niet doorgaven aan hun kind wanneer ze aidsremmers namen. In Afrika daalde de moeder-kindtransmissie op die manier van 30% naar amper 1%.”
“Dat is een van de grootste successen, want zo voorkom je de infectie van nieuwe patiënten die een behandeling nodig hebben voor de rest van hun leven. België droeg en draagt goed bij aan de ontwikkeling van deze antiretrovirale middelen.”
“Ons land kan rekenen op sterke researchgroepen in Gent, Leuven, Antwerpen en Brussel. We spelen hier op internationaal vlak dan ook een hele grote rol. In België is dat besef er misschien niet altijd – je weet hoe dat gaat – maar ik woon als Belg in Londen en van hieruit bekeken doet België het, ondanks beperktere middelen, werkelijk uitstekend.”
Blijven investeren
“Als ik naar de toekomst kijk, staan we voor grote uitdagingen. Ik vind dat de overheid de verantwoordelijkheid heeft om bij te springen in de strijd tegen hiv. De farmaceutische industrie financiert veel onderzoeken, maar ook vanuit de overheid is het noodzakelijk om hier geld in te pompen.”
“Daarbij zetten ze preventief onderzoek – dat onmiddellijk ten goede komt van de mensen – best op de eerste plaats: hoe bereiken we de populaties die het meest kwetsbaar zijn en waar infecties vaker voorkomen? Maar ook fundamenteel onderzoek is nodig. Zo geeft ons land een krachtig signaal naar iedereen die zich dag in dag uit inzet voor de bestrijding van hiv.”
“Want het einde is niet in zicht en voor wie ziek wordt, is dat een groot probleem. Ook in België tellen we dagelijks nieuwe besmettingen. Die komen er niet door een gebrek aan onderzoek, maar wel door een gebrek aan continue investeringen in preventie door de overheid.”
Samen blijven
“Patiëntenorganisaties, onderzoekers, NGO’s, de overheid,… We moeten bij mekaar blijven en elkaar verder steunen in de strijd tegen hiv. Alleen zo boeken we de beste resultaten. België doet het echt goed op dat vlak, maar het gevaar bestaat dat we denken dat het niet meer nodig is, dat de urgentie vervaagt omdat we al zo ver staan.”
“Daarop wil ik zeggen: doorgaan, volhouden en afmaken tot het einde.”