Chronisch zieke mensen komen met heel wat verschillende zorgverleners in contact die allemaal eigen geneesmiddelen voorschrijven. De apothekers zijn ideaal geplaatst om hierin het overzicht te houden en de patiënt met raad en daad bij te staan.
Dieter Stas
Voorzitter van het Vlaams Apothekersnetwerk
Marleen Haems
Algemeen Directeur van het Vlaams Apothekersnetwerk
En daar stopt hun dienstverlening zelfs nog niet. Marleen Haems en Dieter Stas, respectievelijk Algemeen Directeur en Voorzitter van het Vlaams Apothekersnetwerk (VAN), leggen uit.
Dat apothekers deze rol met verve kunnen opnemen, is inherent verbonden aan de toegankelijkheid van de apotheken, zegt Dieter. “Een apotheek is altijd nabij, laagdrempelig, bijna dagelijks open en heeft geen patiëntenstop. Bovendien heeft de apotheker, via het gedeelde farmaceutische dossier, een goed zicht op alle geneesmiddelen die de patiënt neemt en is hij bij uitstek de specialist van het geneesmiddel. Wij zijn dus ideaal geplaatst om te zien of de voorschriften nog up to date zijn, of doses nog kloppen en of patiënten wel het juiste middel nemen. Geneesmiddelen kunnen verschillende namen hebben voor hetzelfde product. Voorschrijvers of artsen weten meestal niet van elkaar wat een collega voorschreef. Zo loop je het risico dat hetzelfde geneesmiddel dubbel zou worden ingenomen. Zulke zaken kunnen wij signaleren.”
Alle zorgverleners moeten betrokken worden: huisartsen, ziekenhuizen, kinesisten, diëtisten, thuiszorg, woonzorgcentra… Alleen zo komen we tot een globaal goed resultaat.
Maar ook inzake therapietrouw heeft de apotheek een belangrijke functie. Dieter: “Ongeveer 1 op 2 chronische patiënten worstelt met het correct innemen van hun medicatie. Niet uit onwil, maar vaak uit twijfels en praktische struikelblokken. Wij kunnen daar de vinger aan de pols houden en kijken hoe dit kan verbeterd worden. Soms kunnen er ernstige redenen voor zijn, zoals bijwerkingen, maar soms zijn het ook heel banale zaken waarom een bepaald geneesmiddel niet correct wordt genomen. Bijvoorbeeld omdat de patiënt er buikpijn van krijgt of omdat een tablet niet goed te slikken valt. We merken ook dat ze het vaak moeilijk vinden om dit met hun arts te bespreken omdat die toch een beetje als een autoriteit wordt aanzien.”
Ongeveer 1 op 2 chronische patiënten neemt niet alle geneesmiddelen zoals het hoort.
“De gevolgen zijn enorm. In de EU sterven jaarlijks ongeveer 200.000 mensen door onvoldoende therapietrouw. De economische kost hiervan loopt op tot zo’n 1.25 miljard euro”, pikt Marleen in. “Het ìs ook complexe materie. Als je één pil moet nemen, valt het nog te behappen. Maar als je een pil ’s morgens een half uur na het ontbijt moet nemen, een siroop na het middageten, een pil één keer per week voor het ontbijt, nog een om de twee dagen en tenslotte twee ’s avonds bij het eten…tja, dan wordt het voor veel mensen moeilijk om het overzicht te houden.”
Een belangrijke hindernis is het ontbreken van één algemeen gedeeld, medicatieschema en digitaal patiëntendossier. “Daar wordt al héél lang over gepraat, maar het is er nog altijd niet, vooral omdat er al veel verschillende systemen bestaan en de koppeling lastig is”, zegt Marleen. “De overheid moet daar zéér dringend werk van maken. Er zijn al verschillende initiatieven opgezet, maar niets wat echt soelaas biedt. Dat is jammer. België liep ooit voorop in de zorgdigitalisering, maar dat tempo zijn we kwijt.”
“Alles valt of staat met samenwerking”, zegt Dieter. “Iedereen moet betrokken worden: apothekers, huisartsen, ziekenhuizen, kinesisten, diëtisten, thuiszorg, woonzorgcentra… Alleen zo komen we tot een globaal goed resultaat. Het is nogal wiedes dat continuïteit in het medicijngebruik cruciaal is als een patiënt bijvoorbeeld ontslagen wordt uit het ziekenhuis en verder opgevolgd wordt door de huisarts. Maar die huisarts ziet hij meestal niet onmiddellijk bij thuiskomst. Dan is het belangrijk dat de apotheker op de hoogte is en de patiënt kan helpen bij een optimaal medicatiegebruik. En daarom is het essentieel dat de patiënt – in afwachting van een digitaal gedeeld dossier – het papieren medicatieschema dat hij bij ontslag uit het ziekenhuis krijgt, aan zijn apotheker geeft.”
De apotheker heeft het meest complete overzicht van het medicijngebruik en is dus ook best geplaatst om hem hierover uitleg te geven, aldus Marleen. “Zeker als je weet dat ongeveer 82% van de burgers een “vaste” apotheker heeft. Omdat we zo vaak met hen in contact komen, kunnen wij patiënten ook attent maken op het belang van een gezonde levensstijl: waarom ze moeten bewegen, op hun voeding moeten letten en beter niet roken. Je moet dat niet bij elk bezoek doen, maar korte gesprekjes of vermeldingen. kunnen triggers zijn gezondheid in handen te nemen.”
In al deze overwegingen mag één principe niet uit het oog verloren worden. “De patiënt zit altijd in de driver’s seat”, zegt Dieter. “Hij heeft het stuur in handen en beslist. Alleen moeten wij hem zo goed mogelijk ondersteunen en inlichten. Om tegemoet te komen aan zijn leefdoelen. ”
