50 tot 80% van de kankerpatiënten krijgt cachexie, een ziekte die onder meer zorgt voor gewichts- en spierverlies. “Een multidisciplinaire aanpak, samen met voedingsondersteuning, is een meerwaarde om de ziekte af te remmen, de primaire behandeling beter te laten aanslaan en het sterftecijfer te doen dalen”, zegt prof. dr. Elisabeth De Waele, chirurge, intensiviste en diensthoofd van de Dienst Klinische Nutritie en Diëtetiek in het UZ Brussel.
Heel wat kankerpatiënten vermageren, maar soms wordt dat gewichtsverlies problematisch. Wanneer spreken we over cachexie?
“Ongeveer 30 tot 80% van alle kankerpatiënten vermagert. Dat heeft te maken met het type tumor en de behandeling. Dat gewichtsverlies kan problematisch en zelfs levensbedreigend worden. We spreken over cachexie wanneer het gewichtsverlies boven de 5% ligt, wanneer een patiënt een BMI lager dan twintig en een gewichtsverlies van 2% heeft of wanneer de patiënt een gewichtsverlies van 2% en verlies van spier- en vetmassa heeft. Er is ook een chronische, lage inflammatie aanwezig. Zo’n 50 tot 80 % van de kankerpatiënten krijgt ermee te maken. Omdat patiënten vaker kanker overleven, duurt hun behandeling vaak langer. Daardoor is de kans dat ze met cachexie te maken krijgen, groter.”
Cachexie is een vorm van ondervoeding. Hoe komt die ziekte tot ontwikkeling?
“Cachexie wordt veroorzaakt door een onevenwicht tussen de inname van calorieën en het calorieverbruik. Enerzijds zijn er mechanische oorzaken. Patiënten met slokdarmkanker kunnen niet goed eten omdat slikken pijnlijk of moeilijk is, waardoor ze voedsel vermijden. Hetzelfde zien we bij patiënten die door hun chemo- of radiotherapie misselijk worden, braken of diarree krijgen.”
“Anderzijds is cachexie het gevolg van een ontstekingsreactie van het lichaam op het gezwel, een reactie die de stofwisseling uit haar normale doen haalt. Door die reactie is er een toename van het metabolisme. De tumor wil zo groot mogelijk worden. Hij verslindt de energie die anders gebruikt wordt voor de ontwikkeling van spier- en vetmassa.”
Het is een ziekte met grote risico’s. Wat kunnen de gevolgen zijn?
“Vaak horen we bij patiënten dat ze blij zijn dat ze vermageren. Maar cachexie is in een oncologische situatie nooit onschuldig. Wanneer een patiënt te veel vermagert, kan een kankerbehandeling minder effectief zijn en wordt het immuunsysteem aangetast, waardoor de therapie moet worden afgebouwd. De patiënt krijgt te maken met vermoeidheid, ondervoeding en verminderde fysieke capaciteiten. Die effecten verlagen de levenskwaliteit en overlevingskans. Bijna één op de vijf patiënten sterft niet aan de kanker zelf, maar aan cachexie.”
Wat is essentieel om cachexie te behandelen?
“Cachexie is dodelijk, maar ook omkeerbaar. Het is belangrijk om het gewicht van de patiënt in de gaten te houden en gewichtsverlies tijdig tegen te gaan. Hoe vroeger je cachexie opspoort, hoe groter de genezingskansen. Zoals bij een kanker zelf. Daarbij is het advies van een arts, voedingsdeskundige, diëtist en fysiotherapeut nodig om de klachten te verminderen of op te lossen.”
“Een correcte diagnose en behandeling van voedingsproblemen zijn belangrijk om de overlevingskans en levenskwaliteit te verhogen. In het UZ Brussel voeren we bij risicopatiënten een screening uit van de lichaamssamenstelling, het metabolisme en het voedingspatroon. Op basis daarvan kan een gepersonaliseerd voedingsplan, soms in combinatie met voedingsondersteuning, opgesteld worden.”
Wat is cachexie?
Het is een vorm van ondervoeding die wordt veroorzaakt door een onevenwicht tussen de inname van calorieën en het calorieverbruik. Ongeveer 50 tot 80 % van de kankerpatiënten krijgt ermee te maken.
We spreken over cachexie wanneer:
– het gewichtsverlies boven de 5% ligt
– een patiënt een BMI lager dan twintig en een gewichtsverlies van 2% heeft
– een patiënt een gewichtsverlies van 2% en verlies van spier- en vetmassa heeft.
Welke vormen van medische voeding zijn er op de markt?
“Er is medische drinkvoeding waarin alle voedingsstoffen zitten. Een van de bekendste merken met een breed gamma is Nutricia. Het bedrijf heeft kunstmatige voeding ontwikkeld, speciaal geschikt voor patiënten met (een verhoogd risico op) ziektegerelateerde ondervoeding. Door omstandigheden kan het zijn dat bijvoeding niet voldoende is of het voor de patiënt onmogelijk is om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Dan kan er sondevoeding worden voorgeschreven. Ook daarvoor heeft Nutricia een gamma dat voldoet aan de voedingsbehoeften van onder meer kankerpatiënten. Daarnaast bestaat er parenterale voeding die via de bloedvaten wordt binnengebracht.”
Een voedingsplan, soms in combinatie met kunstmatige voeding, kan het leven van kankerpatiënten redden.
Op welk vlak hebben die voedingsinterventies een meerwaarde?
“Voedingsondersteuning kan afgestemd worden op de individuele behoeften, de medische conditie en de behandeling van de patiënt. Het kan leiden tot een verhoging van de voedselinname en stabilisering van het gewichtsverlies. Bovendien verlaagt het de druk bij kankerpatiënten om te moeten eten, terwijl ze dat vaak niet kunnen. En door de toevoeging van ingrediënten, elk met hun kenmerken, kunnen doelen worden bereikt.”
“Een multidisciplinaire aanpak, waarin voedingsondersteuning een belangrijke rol speelt, is een essentiële aanvulling bij de medische behandeling. Daarom zijn zowel de medische en paramedische wereld als de patiënten en hun familie gebaat bij een betere kennis van de mogelijkheden van (kunstmatige) voeding tijdens de behandeling.”
125 jaar kennis op het vlak van aangepaste voeding
Al 125 jaar zorgt Nutricia voor aangepaste voeding voor jong en oud. Karolina Baldyga, Head of Adult Specialized Nutrition, legt uit.
Voeding op maat van jong tot oud
“Naast het aanbieden van babyvoeding zijn we marktleider in medische voeding en ontwikkelen we drink- en sondevoeding voor kinderen en volwassenen. Elke voeding bestaat in diverse formaten en smaken, aangepast aan het ziektebeeld. Dit om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de voorkeur van de patiënten om de therapie nauwgezet op te volgen.
Wetenschappelijk en innoverend
“Wetenschappelijk onderzoek ligt aan de basis van onze producten. Met behulp van zorgprofessionals en wetenschappers, en door samenwerking met universiteiten, ziekenhuizen, (kinder)artsen en diëtisten, blijft Nutricia innovatieve producten ontwikkelen die voor veel mensen een verschil maken.”
B Corp™ Label
“Zorgen voor de gezondheid van de mens, de planeet en de samenleving zit in ons DNA. Door onze positieve impact op maatschappij en milieu en onze transparante communicatie hierover, kregen we het B Corp™-certificaat. Zo zetten we in op circulaire verpakkingen en hernieuwbare energie en doneren we producten aan ouders in nood.”