Glaucoom is de sluipende dief van het zicht. Nieuwe diagnostische mogelijkheden en behandelingen helpen om die situatie te verbeteren.
Prof. dr. Ingeborg Stalmans
Oogarts bij UZ Leuven en hoofd van de onderzoeksgroep Oogziekten aan de KU Leuven
Wat houdt glaucoom precies in?
“Glaucoom is een chronische aandoening van de oogzenuw (de verbinding tussen je oog en je hersenen). Daarbij sterft deze oogzenuw geleidelijk af, wat resulteert in een progressieve vermindering van het gezichtsveld. Als patiënt ben je je daar echter initieel niet van bewust omdat de weggevallen informatie het zijzicht betreft en omdat je hersenen die informatie proberen in te vullen en zo het wegvallen maskeren. Daarnaast compenseert het ene oog het andere oog.”
“De aandoening wordt dan ook vaak pas laattijdig opgemerkt, wanneer de ziekte al vergevorderd is en de uitval het centrale zicht begint aan te tasten met tunnelzicht tot gevolg. Helaas is de ziekte onomkeerbaar. De aangerichte schade kan niet meer worden weggenomen.”
Wat zijn de oorzaken van deze aandoening?
“Glaucoom gaat meestal gepaard met een verhoogde oogdruk die je als patiënt zelf niet merkt. Enkel door metingen uit te voeren kan deze worden vastgesteld. Een derde van de patiënten met glaucoom heeft een oogdruk die onder de theoretische bovengrens ligt. Je kan glaucoom dus niet uitsluiten door middel van alleen een drukmeting.”
Glaucoom wordt vaak pas laattijdig opgemerkt, wanneer de ziekte al vergevorderd is en de uitval het centrale zicht begint aan te tasten met tunnelzicht tot gevolg.
Hoe kan glaucoom worden behandeld?
“De behandelingen richten zich voornamelijk op het verlagen van de oogdruk. Dit gebeurt o.a. met oogdruppels, die ofwel de aanmaak van vocht verminderen of de afvloei van vocht verbeteren. We kijken uit naar de komst van een nieuwe oogdruppel die de afvloei via de afvoerkanaaltjes (trabeculum) verbetert. Dit werkingsmechanisme is een unicum onder de courant gebruikte glaucoom druppels.”
“Maar ook een laserbehandeling hoort tot de opties. Daarbij plaatsen we laserpuntjes ter hoogte van de afvoerkanaaltjes om deze beter doorgankelijk te maken. Zo kan het oogvocht makkelijker het oog verlaten en daalt de oogdruk. Laserbehandelingen winnen alvast sterk aan populariteit sinds een studie in het Verenigd Koninkrijk heeft aangetoond dat dit goede resultaten geeft.”
Wat als die opties onvoldoende resultaten opleveren?
“In dat geval kan een operatie worden overwogen om het oogvocht beter te laten afvloeien. Bij de klassieke techniek (trabeculectomie) maken we een kanaaltje met eigen weefsel. De laatste jaren zijn ook minder invasieve technieken ontwikkeld waarbij minuscule buisjes (stents) doorheen de afvoerkanaaltjes worden geschoven. De bekomen oogdruk is bij deze technieken over het algemeen minder laag dan bij een klassieke trabeculectomie, maar deze technieken zijn minder ingrijpend en de operatie- en de hersteltijd zijn korter. Per patiënt dienen we individueel te beoordelen wat de beste behandeloptie is. Dit is vooral afhankelijk van de oogdruk die we willen bekomen.”
Applicatie
De app ‘Glaucoom Druppelhulp’ biedt patiënten naast heel wat relevante informatie over glaucoom ook ondersteuning op het gebied van therapietrouw in de behandeling van deze ziekte. Zo kan je een druppelschema invoeren, waarbij je als gebruiker aan de hand van meldingen herinnerd wordt aan het druppelen, en krijg je tips over hoe je dit druppelen het best kan doen. Daarnaast bevat de app een reeks standaardvragen om bij de hand te houden tijdens een gesprek met de arts, zodat klachten en symptomen van glaucoom beter kunnen worden gemonitord.
Welke uitdagingen stellen zich bij de diagnose?
“De diagnose van glaucoom gebeurt met een oogdrukmeting, een gezichtsveldonderzoek en foto’s en scans van de oogzenuw. Deze onderzoeken zijn helaas te tijdrovend en kostelijk om een populatiescreening te kunnen voorzien. De diagnostiek van glaucoom gebeurt daarom uitsluitend bij de oogarts.”
“Patiënten beseffen doorgaans lange tijd niet dat ze glaucoom hebben. De aandoening wordt vaak toevallig ontdekt wanneer de oogarts een patiënt onderzoekt voor een ander probleem. Hierdoor blijft meer dan de helft van de patiënten ongediagnosticeerd.”
Hoe kan de diagnose mogelijk worden versneld?
“Binnen onze onderzoeksgroep Oogziekten aan KU Leuven hebben we een algoritme ontwikkeld dat gebruik maakt van artificiële intelligentie en op basis van een fundusfoto van het oog automatisch het risico op glaucoom kan bepalen. Deze methode is veel goedkoper en sneller dan de klassieke diagnostiek, waardoor een populatiescreening wel mogelijk zou kunnen worden. Naarmate de kwaliteit van de camera’s van smartphones verder verbetert, zal deze screening in de toekomst zelfs via een mobiele applicatie kunnen gebeuren.”
App
De glaucoom druppelhulp-app is ontwikkeld om de therapietrouw van glaucoompatiënten te bevorderen.
Zoals Prof. dr. Ingeborg Stalmans aangeeft is glaucoom de sluipende dief van het zicht.
Het dagelijks druppelen van glaucoommedicatie is essentieel in de behandeling van glaucoom.
