Dr. Dirk Avonts is hoofdredacteur van Huisarts Nu, het wetenschappelijk tijdschrift van huisartsenvereniging Domus Medica. Hij laat zijn licht schijnen op de chronisch zieke patiënt.
“Toen ik pas huisarts was, waren personen met een chronische ziekte een gezellige groep patiënten. Meestal mensen met een verhoogde bloeddruk die daarvoor één of twee medicijnen innamen. Nauwgezet noteerden patiënten de bloeddrukcijfers op een blaadje, om het nadien boven te halen als onderwerp van gesprek met familie of vrienden.
Deze gezelligheid is veertig jaar later helemaal verdwenen. De rustige hypertensiepatiënt van vroeger heeft plaatsgemaakt voor een onrustige multimorbide zieke die een complex geheel van medicijnen slikt om het verloop van samengaande chronische aandoeningen te vertragen. Want hypertensie gaat hand in hand met diabetes en dan is een ‘bloedverdunner’ slikken om het risico op een hersentrombose te voorkomen niet ver weg. Het vraagt een nauwgezet medicatiemanagement, verre van gezellig.
Rol van de farmawereld
Daarbij komt dat we het welzijn van gezonde personen kunnen verprutsen door hen een chronische ziekte aan te reiken. Velen voelen de neiging voor een algemene check-up. In plaats van diep te ademen, de zinnen te verzetten en de zin te laten overwaaien, vragen te veel mensen om een ‘algemene’ bloedanalyse. Je hebt geen glazen bol nodig om te voorspellen dat een behoorlijk aantal het besluit te horen krijgt: verhoogde cholesterol. Meteen gaan oranje knipperlichten aan, want dat lijkt een rechte lijn naar een al dan niet fataal hartinfarct. ‘Dokter, is daar iets aan te doen?’.
Zo’n 99% van de ‘patiënten’ met een verhoogde cholesterol wordt ‘chronisch ziek’, doordat ze dagelijks een cholesterolremmer slikken, maar zullen er geen baat bij hebben.
De farmawereld heeft meteen een antwoord klaar: slik dagelijks een pil om de cholesterol te verlagen. Dat klinkt geruststellend, maar wat doet een cholesterolpil? Het verlaagt de cholesterol, maar daar ligt niemand van wakker, want dat voel je niet. Gelukkig doet het ook de kans op een hartinfarct afnemen: het verlaagt het risico met maar liefst één derde! Dat klinkt straf, maar de arts moet zo’n honderd patiënten met een verhoogd vetgehalte in het bloed een cholesterolremmer voorschrijven om in de volgende tien jaar bij één patiënt een eerste infarct te voorkomen. Zo’n 99% van de ‘patiënten’ met een verhoogde cholesterol wordt ‘chronisch ziek’, doordat ze dagelijks een cholesterolremmer slikken, maar zullen er geen baat bij hebben.
Baat het niet…
Spijtig genoeg kan de medische wetenschap niet uitmaken of je die ene zult zijn of bij die groep van 99 hoort. Maar baat het niet… dan schaadt het wel degelijk. Chronische inname van cholesterolremmers kan leiden tot spierschade, met als gevolg verminderde spierkracht, een grotere kans op vallen, heupfracturen en alle gevolgen van dien. Die spierschade treedt op bij meer dan 1% van de mensen die een cholesterolremmer innemen.
Is er een uitweg uit deze spiraal van chronisch zieker en zieker worden? Er bestaat een culinaire therapie om de kans op een eerste hartinfarct te verlagen. Het mediterrane dieet (met olijfolie, vis, look en groenten) verlaagt – significant én relevant – ook de kans op een eerste hartinfarct. Als zestig personen zich bekeren tot het mediterrane dieet, dan zal er één door het dieet gespaard worden van een eerste hartinfarct. De 59 anderen hebben helemaal geen last van een ‘chronisch ziek zijn’-gevoel. Ze smullen en genieten van het leven.